ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း အယူအဆ

ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း အယူအဆ
ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း အယူအဆ ဟာ အိႏၵိယမွာ ေပၚေပါက္ခဲ႕သမွ်ဘာသာတရားတိုင္း တစ္နည္း မဟုတ္ တစ္နည္း နဲ႕ လက္ခံထားၾကတဲ႕ အယူအဆျဖစ္တယ္။ ဒီ အယူအဆ က ဘယ္လို ဘယ္ပံု ေပါက္ဖြားလာ သလဲ ဆို တာ သုေတသီ ပညာရွင္ေတြ ျငင္းခုံ ေနၾကဆဲ ျဖစ္ေပမဲ႕ အလြန္ေရွးက်တဲ႕ ေ၀ဒ ေခတ္ကတည္း က ဒီ အယူအဆ ရွိခဲ႕ၿပီလို႔ေတာ႕ ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။

ေ၀ဒေခတ္ ဘာသာေရး က ဘုရားအမ်ားကိုးကြယ္တဲ႕၀ါဒ (Polytheism) ျဖစ္တယ္။ သဘာ၀ေလာကႀကီး တစ္ခုလံုး လႈပ္ရွားသက္၀င္ေနတဲ႕စြမ္းအားေတြ ေနာက္ကြယ္ မွာ ဆိုင္ရာ နတ္ေဒ၀တာ အသီးသီး ရွိမယ္လို႔ယံုၾကည္ၾကတယ္။ လက္ရွိဘ၀ ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြ အတြက္ နတ္ေဒ၀တာ ေတြ ကို တိုင္တည္ၿပီး မ စ ဖို႕ အတြက္ ပူေဇာ္ပသၾကရာက ေန ယာဇ္ပူေဇာ္မႈ အေလ႕အထ ေပၚေပါက္လာခဲ႕တယ္။ နတ္ေဒ၀တာ ေတြ ဘုန္းေတာ္ဖြဲ႕တဲ႕ ဓမၼေတး ေတြ ေရးစပ္သီကုံးၿပီး ရြတ္ဆိုပူေဇာ္ၾကတယ္။ ပူေဇာ္မႈ ရဲ႕ အက်ိဳး က ဒီဘ၀တင္မဟုတ္ပဲ တမလြန္ဘ၀ မွာ လဲ သဂၢဘံုနန္း ကို ေရာက္ရွိခံစား ရမယ္ ဆိုတဲ႕ ယံုၾကည္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာခဲ႕တယ္။

ေ၀ဒေခတ္ ေႏွာင္းပိုင္း ဥပနိသ်ဒ္က်မ္း ေတြ ေပၚေပါက္လာေတာ႕ ေသၿပီးေနာက္ တစ္ဘ၀ ျဖစ္မယ္ ဆိုတာထက္ ဘ၀ ဆိုတာ သစၥာတရား ကို မသိမခ်င္း အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြားလိုက္ ေသဆံုးလိုက္ နဲ႕ တရစပ္ခ်ားရဟတ္လို လည္ေနတဲ႕ ဘ၀သံသရာျဖစ္စဥ္ အျဖစ္ရႈျမင္လာၾကတယ္။ ဘ၀သံသရာျဖစ္စဥ္ ရဲ႕ ဆင္းရဲျခင္းေတြ ကို လဲ ေၾကာက္ရြံ႕လို႕ သံသရာ အဆံုးသတ္မႈ ကို ရွာေဖြလာၾကတယ္။ ေတာရေဆာက္တည္တဲ႕ အရညက ရေသ႕သူေတာ္စင္ေတြ ေ၀ဒ ကို မယံုၾကည္ပဲ တပ အက်င္႔ အားထုတ္တဲ႕ သမဏ သူေတာ္စဥ္ ေတြ ေပၚေပါက္လာခဲ႕ ၾကတယ္။

ဒီအထဲ မွာ ေတာ႔ ဂ်ိန္း သမဏ (နိဂ႑) ေတြ က အထင္ရွားဆံုး ျဖစ္လာပါတယ္။ ဂ်ိန္းေတြ ရဲ႕ အျမင္ အရ သတၱ၀ါေတြ ဘ၀ သံသရာလည္ေန ရတာ ဟာ ကံရုပ္ေတြ ေၾကာင္႔ ျဖစ္တယ္။ မိမိ တို႕ ျပဳသမွ် ကာယ ၀စီ မေနာ ကံတရားေတြ က ျပဳသူရဲ႕ ဇီ၀အတၱ မွာ လာေရာက္တြယ္ကပ္ေနတယ္။ ဒီ ကံ ေတြ မကုန္မခ်င္း ဇီ၀အတၱ ဟာ ကံပစ္ခ် ရာ ဘ၀ေတြ ကို ေရာက္ရွိက်င္လည္ၿပီး ဆင္းရဲ ဒုကၡေတြ ကို ခံစားေနရတယ္။ မိမိကိုယ္ကို ပင္ပန္းေစတဲ႕ တပ (အတၱကိလမထာႏုေယာဂ အက်င္႔) ကို အားထုတ္ ရင္ ဒီ စုေဆာင္းလာတဲ႕ ကံေတြ ဟာ တစ္ျဖည္းျဖည္း အားနည္းလာၿပီး ေနာက္ဆံုးမွာ ဇီ၀အတၱ ဟာ ကံ ရုပ္ ဟူသမွ် က ေန သန္႔စင္ သြားတယ္။ အတၱ ဟာ အတၱမဟုတ္တဲ႔ အနတၱသေဘာတရားေတြ နဲ႕ တသီးတျခား  စီျဖစ္သြားတဲ႔ အခါမွာ အတၱရဲ႕ လြတ္ေျမာက္မႈ (ေက၀လ) ကို ရရွိတယ္ လို႔ ဂ်ိန္းေတြ က ယံုၾကည္တယ္။


ဗုဒၶ၀ါဒ အျမင္ ေပၚထြန္းျခင္း
ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ပြင္႔ထြန္းေတာ္မူလာ ရာမွာ ေလ႕လာၾကည္႔ရင္ ဗုဒၶ မျဖစ္ခင္ က သမဏ ျဖစ္ခဲ႕တယ္။ ဥပနိသ်ဒ္လာ ေလာကီ သမာပတ္က်င္႔စဥ္ေတြ ဂ်ိန္း တပ က်င္႔စဥ္ေတြ ကို အားထုတ္ခဲ႕ဖူးတယ္။ အဲဒီေခတ္ကာလ မွာ ရွိေနတဲ႕ ဘ၀သစ္ အဖန္ တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း အယူအဆ ကို လက္ခံ ခဲ႔တယ္ဆိုတာ ေတြ႕ ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ႕ ဗုဒၶ ဟာ အိႏိၵယ ဘာသာေရး အေတြးအျမင္ သမိုင္း မွာ အလြန္ႀကီးမားတဲ႕ ပါဒိုင္းအေရြ႕ ကို ျဖစ္ေစခဲ႕တယ္။
 ဗုဒၶ ေရွ႕ က ဘာသာေရးေတြ အားလံုး က ေလာက ျဖစ္စဥ္ ကို ရွင္းျပ ရာမွာ ခိုင္မာတဲ႔ အႏွစ္သားအရွိတရား တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ကို အေျခခံ အျဖစ္ထားၿပီးေတာ႕ မွ တင္ျပခဲ႕ၾကတယ္။ ခိုင္မာတဲ႔ အႏွစ္သားအရွိတရား ဆိုတာ ပကတိရွိေနတဲ႔ အတၱ (ပရမတၱမ) ဖန္ဆင္းရွင္ ဘုရားသခင္ (ဣႆရေဒ၀) အသက္ဇီ၀ အတၱ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ကံစြမ္းအင္ ေတြ ဟာ ဒီ အတၱ မွာ ကပ္ၿငိေနသမွ် အတၱ ဟာ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း သေဘာ က ေန မလြတ္ႏိုင္ပဲ တ၀ဲ၀ဲလည္ ေနရတယ္ ဆိုတဲ႕ အျမင္ပါပဲ။
 ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ကေတာ႕ ခိုင္မာတဲ႔ အႏွစ္သားအရွိတရား ကို လံုး၀ျငင္းပယ္ေတာ္မူခဲ႕တယ္။ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း သေဘာ ကို ရွင္းျပ ရာ မွာ အတၱ ဟာ မလိုအပ္တဲ႕ အရာ ျဖစ္တဲ႕ အျပင္ ဒီ အတၱ ရဲ႕ အရွိတရား ကို မွားယြင္းစြာ စြဲလန္းျခင္း (အတၱ၀ါဒုပါဒါန္-အတၱာႏုဒိ႒ိ) ဟာ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း ကို ျဖစ္ေစတဲ႕ လက္သည္တရားခံ ပဲ ျဖစ္တယ္ လို႔ ျမင္ခဲ႕ ပါတယ္။ ဒါ က တကယ္႔ ေတာ္လွန္တဲ႔ အျမင္ပဲ။ ေ၀ဒအျမင္ ဂ်ိန္းအျမင္ေတြ မွာ ဖူးဖူးမႈတ္ တန္ဖိုး ထားၿပီး လြတ္ေျမာက္ေအာင္ႀကိဳးပမ္းေနရတဲ႔ အရာ ဟာ ျပႆနာအားလံုးရဲ႕ မူလဇာစ္ျမစ္လို႕ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ က လင္းျပတဲ႕ အတြက္ပါပဲ။


ဗုဒၶဓမၼ မွာ ဘ၀သစ္ျဖစ္ေပၚျခင္း ဆိုတာ သတၱ၀ါ ေသဆံုးတဲ႔ အခါ သံ၀တၱန၀ိညာဏ လို႔ ေခၚတဲ႕ ဘ၀သစ္ျဖစ္ပြားခြင္႔ ရွိတဲ႕ ၀ိညာဏ္ (၀ါ) စိတ္၀ိညာဏ္ ရဲ႕ အစဥ္ စီးဆင္းမႈ (၀ိညာဏေသာတ) ဟာ အျခားေသာ ေသာ အေၾကာင္းတရား အေထာက္ အပံ႕ေတြ နဲ႕ ေပါင္းစပ္ လို႔ ဘ၀သစ္တစ္ခု စတင္ျဖစ္ေပၚေစတာ ကို ပဲ ဆိုလိုပါတယ္။ ဘ၀သစ္ ရဲ႕ ၀ိညာဏေသာတ ဟာ ဘ၀ေဟာင္း ရဲ႕ စိတ္အစဥ္ နဲ႔ ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္ႏြယ္မႈ ရွိေသာ္လဲ ထပ္တူျဖစ္တဲ႔ ၀ိညာဏေသာတ လဲ မဟုတ္ဘူး လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဘ၀သစ္ ကို ျဖစ္ေပၚ ေစတဲ႔ အဓိက အေျခခံတရားေတြ ကေတာ႔ အ၀ိဇၨာ တဏွာ နဲ႔ ကမၼဘ၀ တို႔ ပဲ ျဖစ္တယ္။ အ၀ိဇၨာ က ေျမႀကီး နဲ႔ တူတယ္ တဏွာ က အစိုဓါတ္နဲ႕တူတယ္ ကံ ကေတာ႔ မ်ိဳးေစ႕ နဲ႕တူ ပါတယ္။ ကံ မ်ိဳးေစ႕ ကို အ၀ိဇၨာ ေျမဆီလႊာ မွာ စိုက္ပ်ိဳးလို႔ တဏွာ အစိုဓါတ္ က အေထာက္အပံ႕ ေပးတဲ႔ အခါ ဘ၀သစ္ဆိုတဲ႕ အပင္ကေလး ေပါက္လာ ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ကံမ်ိဳးေစ႕ ရဲ႕ ေကာင္း ဆိုး ျမတ္ ယုတ္ ကြာျခားသလို ဘ၀သစ္ ေတြ က လဲ အသြင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျခားနားပါတယ္။ လူ နတ္ ျဗဟၼာ ျဖစ္ေစမဲ႔ ကံမ်ိဳးေစ႕ ကို စိုက္ရင္ နတ္ျဗဟၼာ ဘ၀သစ္ ကို ျဖစ္ေစမယ္။ ငရဲ တိရိစၦာန္ ၿပိတၱာ အသူရကာယ္ ျဖစ္ေစမဲ႔ ကံမ်ိဳးေစ႕ ကို စိုက္ရင္ ငရဲ တိရိစၦာန္ ၿပိတၱာ အသူရကာယ္ ဘ၀သစ္ ကို ျဖစ္ေစမယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဘ၀ တစ္ခု အတြင္း မွာ လဲ အနိမ္႔အျမင္႔ အယုတ္ အျမတ္ အေကာင္း အဆိုး အေျခအေန ေတြ က ဆိုင္ ရာ ကံမ်ိဳးေစ႕ ရဲ႕ အနိမ္႔အျမင္႔ အယုတ္ အျမတ္ အေကာင္း အဆိုး အလိုက္ ပဲ ျဖစ္ေပၚ ရတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။

ဗုဒၶဓမၼ ရဲ႕ သုတၱန္ပိဋကတ္ မွာ ဘ၀သစ္ ျဖစ္ေပၚမႈ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မဇၨ်ိမနိကာယ္ မွာ မဟာကမၼ၀ိဘဂၤသုတ္ ဥပါလိသုတ္ ကုကၠဳရ၀တိကသုတ္ သံယုတၱနိကာယ္ မွာ ေမာဠိယသိ၀ကသုတ္ သခၤါသုတ္ စသည္ တို႔ မွာ ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ ေဟာၾကားထား ခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။

စြဲမွီျဖစ္ပြားတဲ႕ သေဘာတရား (ပဋိစၥသမုပၸါဒ) အျမင္
ဗုဒၶရွင္ေတာ္ က အခ်င္းအရာ နိဒါန ကြင္းဆက္ (၁၂) ပါ၀င္တဲ႕ အေၾကာင္းအေထာက္အပံ႕တရားမ်ားအေပၚ စြဲမွီျဖစ္ပြားတဲ႕ သေဘာတရား (ပဋိစၥသမုပၸါဒ) ကို ထြန္းလင္းျပခဲ႕ပါတယ္။

(၁) သတၱ၀ါေတြ ရဲ႕ သ႑ာန္မွာ အာသ၀တရားေတြ က ကိန္းေအာင္းေနတယ္။ အာသ၀တရားေတြ ရဲ႕ ခ်ယ္လွယ္မႈ ေၾကာင္႔ သစၥာတရား ကို မသိမႈ (အ၀ိဇၨာ) က ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။

(၂)  သစၥာတရား ကို မသိမႈ (အ၀ိဇၨာ) ကို အေျခခံတဲ႕ စိတ္ ဟာ ေမွာက္ေမွာက္မွားမွား သိတယ္ မွတ္သားတယ္ ထင္ျမင္ ယူဆ တယ္ စြဲလန္းတယ္။ ဒီ အခါမွာ ခ်စ္တာေတြ မုန္းတာေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ခ်စ္တာကို ရေအာင္ လိုခ်င္လာတယ္။ မုန္းတာ ကို လြတ္ေအာင္ ဆန္႔က်င္တယ္။ဒီလို တြန္းအား ဆြဲအားေတြ ကို အေျခခံ လို႔ ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ(အဘိသခၤါရ) ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

(၃) ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ (အဘိသခၤါရ) ေတြ ျဖစ္ပြားတဲ႔ အခါမွာ စိတ္အစဥ္ထဲ မွာ မ်ိဳးေစ႔ ျဖစ္တဲ႕ ကမၼသတၱိ ကို ခ်န္ရစ္ခဲ႕တယ္။ ဒီ ကမၼသတၱိ ရဲ႕ ေကာငး္ ဆိုးအသြင္စြမ္းအင္ေတြ ေၾကာင္႔ ဘ၀တစ္ခု ျပတ္စဲခ်ဳပ္ၿငိမ္း ၿပီးတဲ႕ အခါ ဘ၀သစ္ရဲ႕ ပထမဆံုးစိတ္ (ပဋိသေႏၶစိတ္) ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။

(၄) ကမၼသတၱိေတြ ကိန္းေနတဲ႕ ပထမဆံုးစိတ္ (ပဋိသေႏၶစိတ္) ေၾကာင္႔ ဆိုင္ရာ ရုပ္တရား ေတြ နာမ္တရားေတြ လဲ တစ္ၿပိဳင္တည္း ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဥတု အဟာရ စတာေတြ က လဲ အေထာက္အပံေပးပါတယ္။

(၅) ဆိုင္ရာ ရုပ္တရား ေတြ နာမ္တရားေတြ (နာမရူပ) ကို အေျခခံ လို႔ ကံအစြမ္း နဲ႕ အာရုံခံစားႏိုင္တဲ႕ ဒြါရေတြ (သဠာယတန) ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ သင္႕ရာ မ်က္စိ နား ႏွာေခါင္း လွ်ာ ကိုယ္ စိတ္ စတဲ႕ အာယတန တရားေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။

(၆) ကိုယ္တြင္း အာယတန တရားေတြ ျဖစ္လာတဲ႔ အခါ ျပင္ပ အာယတနတရားေတြ ျဖစ္တဲ႔ အဆင္း အသံ အနံ႕ အရသာ အထိအေတြ႔ အေတြး စတာေတြ နဲ႕ ထိေတြ႕မႈ (ဖႆ) ျဖစ္ပါတယ္။ ေၾကးမံုမွန္တစ္ခ်ပ္ ျဖစ္လာတဲ႔ အခါ ပတ္၀န္းက်င္ က အလိုလို အရိပ္ထင္လာသလိုပါပဲ။

(၇) ထိေတြ႕မႈ (ဖႆ) နဲ႕ အတူ ေတြ႕ႀကံဳေသာ အာရုံတရားေတြ အေပၚ သာယာျခင္း မသာယာျခင္း ဆိုတဲ႕ ခံစားမႈသေဘာ (ေ၀ဒနာ) လဲ ျဖစ္လာပါတယ္။

(၈) စိတ္ ဟာ နဂို ကတည္း က အာသ၀သတၱိ ေတြ ကမၼသတၱိေတြ ကိန္း ေနတာမို႕ ထိေတြ႕မႈ (ဖႆ) နဲ႕ ခံစားမႈသေဘာ (ေ၀ဒနာ) ေတြ ကို ေမွာက္ေမွာက္မွားမွား သိတယ္ မွတ္သားတယ္ ထင္ျမင္ယူဆ တယ္ တပ္မက္ႏွစ္သက္တဲ႕ သေဘာ (တဏွာ) ျဖစ္လာပါတယ္။

(၉) ထပ္တလဲလဲ တပ္မက္ႏွစ္သက္တဲ႕ သေဘာ (တဏွာ) ျဖစ္လာတဲ႔ အခါ အာရုံေတြ အေပၚ စြဲလန္းမႈ (ဥပါဒါန) အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ အတၱ ကို စြဲလန္းတယ္ ဘ၀ ကို ဒိ႒ိကို ကာမဂုဏ္အာရုံေတြ ကို စြဲလန္းတယ္ စသျဖင္႔ စြဲလန္းမႈ (ဥပါဒါန) အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။

(၁၀) စိတ္သ႑ာန္မွာ နဂိုရွိေနတဲ႔ အ၀ိဇၨာ အာသ၀တရားေတြ ရယ္ ဖႆ ေ၀ဒနာေတြ ရယ္ေပါင္းစပ္လို႔ ျဖစ္ေပၚလာတဲ႕ တပ္မက္ႏွစ္သက္တဲ႕ သေဘာ (တဏွာ) စြဲလန္းမႈ (ဥပါဒါန) အမ်ိဳးမ်ိဳး ေတြ ေၾကာင္႔ အခ်စ္ အမုန္း အမိုက္ တုန္႔ျပန္မႈေတြ ထပ္ျဖစ္ပါတယ္။ အဘိသခၤါရ သေဘာ ေဆာင္တဲ႕ ကမၼဘ၀ ေတြ ကမၼသတၱိေတြ ကို ျဖစ္ေပၚေစျပန္ပါတယ္။

(၁၁) ကမၼဘ၀ ေတြ ကမၼသတၱိေတြ ေၾကာင္႔ ဘ၀တစ္ခု ျပတ္စဲခ်ဳပ္ၿငိမ္း ၿပီးတဲ႕ အခါ ေနာက္ ဘ၀သစ္ရဲ႕ ပထမဆံုးစိတ္ (ပဋိသေႏၶစိတ္) ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ထိုမွတဆင္႔ ေမြးဖြားျခင္း (ဇာတိ) ကို ျဖစ္ေစတယ္။

(၁၂) ေမြးဖြားျခင္း (ဇာတိ) ျဖစ္ေတာ႔ သတၱ၀ါ ဟာ ေလာက ဘံုဘ၀တစ္ခုထဲ က်ေရာက္ရတယ္။ အိုျခင္း နာျခင္း ေသျခင္းနဲ႕တစ္ကြ အဆံုးအပိုင္းအျခားမရွိတဲ႕ ေသာက ပရိေဒ၀ ေဒါမနႆ ဒုကၡတရားစု ေတြ ဆက္ဆက္ ျဖစ္ေပၚရပါတယ္။

ပဋိစၥသမုပၸါဒ သေဘာတရား ရဲ႕ နက္နဲမႈ
ဒီ ေဖၚျပခဲ႔တာ ကေတာ႕ အေၾကာင္းအေထာက္အပံ႕တရားမ်ားအေပၚ စြဲမွီျဖစ္ပြားတဲ႕ သေဘာတရား (ပဋိစၥသမုပၸါဒ) ရဲ႕ ျမင္ကြင္းအက်ဥ္းပါပဲ။ အဘိဓမၼာစာေပ မွာ ေတာ႔ ဒါကို အက်ယ္ခ်ဲ႕ၿပီး အေသးစိတ္သရုပ္ခြဲၾကမွာပါ။ ဒီေနရာ မွာ အဓိက ေျပာခ်င္တာ ကေတာ႕ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ရွင္းျပတဲ႕ အခ်င္းအရာ နိဒါန ကြင္းဆက္ (၁၂) ပါ၀င္တဲ႕ ပဋိစၥသမုပၸါဒ ျဖစ္စဥ္ထဲ မွာ အတၱ ဇီ၀ နဲ႔ ပရမတၱမ ဣႆရေဒ၀ တို႔ အတြက္ ေနရာ မရွိဘူး ဆိုတာပါပဲ။ နိဒါန ကြင္းဆက္ (၁၂) ခု ဟာ တစ္ခု နဲ႕ တစ္ခု ခ်ိတ္ဆက္ မွီတြယ္ ေထာက္တည္ ၿပီး အဆင္႔ဆင္႔ ျဖစ္ပြား ေျပာင္းလဲ ေနရာ မွာ တစ္ခဏေလး ေတာင္ ရပ္တန္႔ တည္ေနႏိုင္တဲ႔ စြမ္းရည္ မရွိပါဘူး။ တည္ေနႏိုင္တဲ႕ ႒ီတိဘာ၀ မရွိတဲ႕ ေလာက မွာ အတၱ ဇီ၀ နဲ႔ ပရမတၱမ ဣႆရေဒ၀ တို႔ အတြက္ ေနရာ မရွိ ႏိုင္ပါ။

ဒါကို ဖတ္ၾကည္႔ ေတာ႔ ေအာ္ လြယ္သားပဲ လို႕ ထင္ေကာင္းထင္မယ္။ ဒါေပမဲ႕ စြဲမွီျဖစ္ပြားတဲ႕သေဘာတရား (ပဋိစၥသမုပၸါဒ) ဟာ ဗုဒၶဓမၼတစ္ခုလံုးရဲ႕ အမေတ ႏွလံုးသည္းပြတ္ ၀ိညာဥ္ ျဖစ္သလို အနက္နဲ ဆံုးဓမၼတရားလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားရွင္ ကိုယ္တိုင္ က ဒီတရား ကို သတၱ၀ါေတြ မသိလို႕ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း ရဲ႕ သံသရာ မွာ ေျပးသြား က်င္လည္ ေနရတယ္ လို႔ ဆိုခဲ႕ပါတယ္။

တစ္ခါတုန္း က ရွင္အာနႏၵာ က သူ႔ အတြက္ ဒီ ပဋိစၥသမုပၸါဒ သဘာတရား ဟာနက္ေယာင္ ထင္ ရေပမဲ႕ နားလည္ ဖို႔ လြယ္ကူေၾကာင္းဘုရားရွင္ ကို ေလွ်ာက္ထား တဲ႕ အခါ မွာ ဘုရားရွင္က ဒီ လို မဆို ဖို႔ တားျမစ္ေတာ္မူၿပီးေတာ႔ ပဋိစၥသမုပၸါဒ သဘာတရား ဟာနက္ေယာင္ ထင္ရ သလို အမွန္တကယ္လဲ နက္နဲ တဲ႕ အေၾကာင္း ဘုရားတည္းဟူေသာ အမွီ သဟဲ ရရွိေသာေၾကာင္႔သာ ရွင္ အာနႏၵာ အေနနဲ႕ နားလည္ရလြယ္ကူ သေယာင္ ျဖစ္ေနတာ ျဖစ္ေၾကာင္း ကို မိန္႔ၾကားပါတယ္။

ပဋိစၥသမုပၸါဒ သေဘာတရား ဟာ ဥာဏ္သက္၀င္ဖို႕ ခက္တဲ႕ အေၾကာင္းကေတာ႕ လူသားေတြ အေန နဲ႕ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱ အရွိတရားအေပၚ စြဲ လန္းမႈ က အရမ္းကို နက္ရိႈင္းစြာ အျမစ္တြယ္ေနလိုပါပဲ။ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း ရဲ႕ သံသရာ အေၾကာင္း စဥ္းစားတဲ႕ အခါ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱအရွိတရားအေပၚ စြဲ လန္းမႈ က ပါးပါးေလး ေနာက္ကြယ္မွာ ရပ္ေနၿပီး လူသားေတြ ရဲ႕ အျမင္ ကို လြမ္းမိုးေနပါေတာ႔တယ္။

အစြန္းေရာက္အျမင္မ်ား ႏွင္႔ အစြန္းလြတ္အျမင္
ဗုဒၶဓမၼ ဟာ အစြန္းတရားေတြ ကို ေရွာင္ေသာ အျမင္ျဖစ္တယ္။ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱအရွိအျမင္ (သႆတဒိ႒ိ) ကို ေ၀ဒႏၱ နဲ႕ ဂ်ိန္း ေတြ က လက္ခံထားတယ္။ လူမွာ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ ခႏၶာေတြ အျပင္ မေျပာင္းမလဲ ထာ၀ရတည္တဲ႕ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱရွိတယ္..ဒီ အတၱ ဟာ လူေသတဲ႕ အခါ ကံ အစြမ္းနဲ႕ ေနာက္ ခႏၶာ အသစ္ တစ္ခု ဆီ ကို ကူးေျပာင္း ေရာက္ရွိ သြားတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၾကတယ္။

ခိုင္မာတဲ႕ အတၱမရွိအျမင္ (ဥေစၦဒဒိ႒ိ) ကို ေတာ႕ ရုပ္ၾကမ္း၀ါဒီ ေတြ က လက္ခံထားတယ္။ လူမွာ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ ခႏၶာေတြ ပဲ ရွိၿပီး ဒီခႏၶာ ေတြ က ပဲ လူရဲ႕ အတၱ ျဖစ္ပါတယ္..ဒီ အတၱ ဟာ သတၱ၀ါ ေသတဲ႕ အခါ အသစ္မျဖစ္ေပၚေတာ႕ ပဲ ျပတ္စဲၿပီးဆံုး သြားတယ္ လို႕ ရုပ္ၾကမ္း၀ါဒီ ေတြ က ျမင္တယ္။ မေျပာင္းမလဲ ထာ၀ရတည္တဲ႕ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱ နဲ႕ ကံေတြ ေနာင္ ဘ၀ ေတြ အျခားေသာ မျမင္ရတဲ႕ ဘံုဘ၀ ေတြ ကို လဲ လို႕ ရုပ္ၾကမ္း၀ါဒီ ေတြ က လက္မခံ ပဲ ပယ္ပါတယ္။
ဒီ အစြန္းတရား အျမင္ (၂) ပါးဟာ ရွင္းျပဖို႔လဲ လြယ္တယ္။ နားလည္လက္ခံ ဖို႔ လဲ လြယ္တယ္။

ဗုဒၶဓမၼ ဟာ ဒီ အစြန္း တရား ေတြ ကို ေရွာင္တဲ႕ အခါ မွာ ရွင္းျပဖို႔မလြယ္တဲ႕  နားလည္လက္ခံ ဖို႔ လဲ မလြယ္တဲ႕ အျမင္တစ္ရပ္ ျဖစ္လာ ပါေတာ႔တယ္။ ဗုဒၶဓမၼ ဟာ ရုပ္ၾကမ္း၀ါဒီ ေတြ လို ပဲ မေျပာင္းမလဲ ထာ၀ရတည္တဲ႕ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱ ကို ပယ္ၿပီးေတာ႔ ေ၀ဒႏၱ နဲ႕ ဂ်ိန္း ေတြ က လက္ခံထားတဲ႔ ကံ နဲ႔ ဘ၀သံသရာ ကို ဘယ္လို ယုတၱိရွိရွိ ကြင္းဆက္မိမိ ရွင္းျပႏိုင္မလဲ။ ဘ၀တစ္ခု ရပ္တန္႔ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားတယ္-ဘ၀သစ္တစ္ခု ထပ္မံ ျဖစ္ေပၚလာတယ္။ ဘ၀ေဟာင္း က ရုပ္နာမ္တရားစုေတြ က ဘ၀ေဟာင္းမွာ ပဲ အၾကြင္းအက်န္ မရွိေအာင္ ရပ္တန္႔ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ခဲ႔ လို႕ ဘ၀သစ္ ကို လိုက္ပါလာတာ ဘာမွမရွိဘူး လို႔ ဆိုတယ္။ ဒါေပမဲ႕ ဘ၀ေဟာင္းရဲ႕ ကမၼသတၱိစြမ္းအင္ေတြ ပါရမီတရားေတြ သညာေတြ စရိုက္အထံု၀ါသနာ ေတြ ကို ဘ၀သစ္ က အေမြဆက္ခံ ရတယ္လို႔ ဆို ရာမွာ အတၱမရွိဘူး ဆိုရင္ ဘယ္လို အရာက ဘယ္လိုနည္း နဲ႕ သယ္ေဆာင္ သြားပါသလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားစရာ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာ ရဲ႕ သမိုင္း တစ္ေလွ်ာက္လံုး ပညာရွင္ေတြ ကို ေခါင္းခဲ ေစခဲ႕တဲ႕ ျပႆနာ ျဖစ္ပါတယ္။

၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း ရဲ႕ ပုဂၢလအရွိ အျမင္
ဒီျပႆနာ ကို စတင္ကိုင္တြယ္ဖို႕ ႀကိဳးစားခဲ႕တာ ကေတာ႔ ေထရ၀ါဒမွ ခြဲထြက္ခဲ႕တဲ႕ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း (၀ါ) သမၼိတိယဂိုဏ္း ပဲ ျဖစ္တယ္။ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း အေနနဲ႕ က လူမွာ ခႏၶာ (၅) ပါး လဲ မဟုတ္ ခႏၶာ (၅) ပါး မွ သီးျခားလည္း မဟုတ္တဲ႕ ပုဂၢလ ဆိုတဲ႕ သေဘာ တစ္ရပ္ရွိတယ္လို႕ ယူဆပါတယ္။ ဒီပုဂၢလ ဟာ ဘ၀ သံသရာမွာ က်င္လည္ ေျပးသြားေန ရတဲ႕ သတၱ၀ါ ျဖစ္တယ္။ အရိပ္ဆိုတာ ရုပ္၀တၱဳလဲ မဟုတ္ ရုပ္၀တၱဳမွ သီးျခားမဟုတ္သလို ပဲ ဒီ ပုဂၢလ သေဘာ ဟာ ခႏၶာ (၅) ပါး ရွိတဲ႕ ေနရာတိုင္းမွာ ရွိေနတယ္..။ ဒုကၡ၀န္ထုပ္ (ဘာရ) ကို ထမ္းရြက္ေနရတဲ႕ ၀န္ထုပ္ေဆာင္သူ (ဘာရကာရ) လည္း ျဖစ္ တယ္လို႕ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။ ပုဂၢလ ရဲ႕ အရွိတရား ကို လက္ခံသူေတြ မို႕ သူတို႕ ကို ပုဂၢလ၀ါဒီေတြ လို႔လဲ ဆိုၾကပါတယ္။

ပုဂၢလ ကို လက္ခံလိုက္တဲ႕ အတြက္ ဘ၀ေဟာင္း က ကုသိုလ္-အကုသိုလ္ ကမၼသတၱိ ေတြ ပါရမီျဖည္႕ဆည္းမႈေတြ အထံု၀ါသနာေတြ အႏုသယ ကိေလသာေတြ ကိန္းေအာင္းေနဖို႕ အတြက္နဲ႕ ဘ၀သစ္သို႕ ေဆာင္ယူ သြားႏိုင္ဖို႕ အတြက္ အေျခခံ၀တၱဳ တစ္ခု ရရွိလိုက္ သလို ပါပဲ။ ကြန္ျပဴတာ တစ္လုံးထဲ က ေဒတာ ေတြ ကို ေနာက္ တစ္လံုးထဲ ေျပာင္းထည္႔တဲ႕ အခါ ၾကားခံ ဟာဒ္ဒစ္ တစ္ခု ကို သံုးၿပီး ေရြ႕ သလိုပဲ ဘ၀ေဟာင္း နဲ႕ ဘ၀ သစ္အၾကား အစပ္အဟပ္ က ဒီ ပုဂၢလ ဆိုတဲ႕ အရာ ပဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။ ပုဂၢလ အရွိ အယူအဆ ဟာ ဟိႏၵဴေတြ နဲ႕ ဂ်ိန္းေတြ ရဲ႕ အတၱဇီ၀ အရွိ အယူအဆ နဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလး ဆင္တူ သလို ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ႕ မတူတာေတြ လဲ ရွိတယ္။

(၁) ပထမ မတူတဲ႕ အခ်က္ က အတၱဇီ၀ ဟာ ခႏၶာေတြ က ေန သီးျခားျဖစ္ေနေပမဲ႕ ပုဂၢလ က ေတာ႔ သီးျခား မဟုတ္ဘူး။

(၂) ဒုတိယမတူတဲ႕ အခ်က္ က ခႏၶာေတြ က ေန သီးျခားျဖစ္ေနတဲ႕ အတၱ ဇီ၀ ဟာ အႏွစ္သာရအားျဖင္႔ မေျပာင္းမလဲ ထာ၀ရ တည္တဲ႕ အရွိသေဘာ ျဖစ္ေပမဲ႕ ပုဂၢလ ကေတာ႕ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ သေဘာမ်ိဳး ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။

(၃) တတိယ မတူတဲ႕ အခ်က္ ကေတာ႕ ဟိႏၵဴေတြ နဲ႕ ဂ်ိန္းေတြ ရဲ႕ အတၱဇီ၀ ဟာ ေနာက္ဆံုးလြတ္ေျမာက္ခ်ိန္မွာ က်န္ရစ္တဲ႕ အရွိတရား ျဖစ္တယ္။ ပုဂၢလ ကေတာ႕ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္လို႔ သူ တည္မွီေနရာ ခႏၶာတရားစုေတြ နိဗၺာန္၀င္လို႔ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရတဲ႕ အခါ ပုဂၢလ ဟာလဲ လိုက္ပါခ်ဳပ္ၿငိမ္းရပါတယ္။

သဗၺတၱိဂိုဏ္း ရဲ႕ ဂႏၶဗၺ အရွိ အယူ အဆ
၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း ေနာက္ ဒီ ဘ၀ ကူးျပႆနာ ကို ေျဖရွင္းဖို႕ႀကိဳးစားတာ ကေတာ႔ ေထရ၀ါဒ ရဲ႕ ဂိုဏ္းကြဲ တစ္ခု ျဖစ္တဲ႕ သဗၺတၱိဂိုဏ္း ပဲ ျဖစ္တယ္။ သဗၺတၱိဂိုဏ္း ရဲ႕ အယူအဆ က ေတာ႔ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း နဲ႔ နည္းနည္းကြဲတယ္။ သူတို႔ လဲ ခႏၶာ (၅) ပါး အျပင္ မွာ ဂႏၶဗၺ လို႔ ေခၚတဲ႕ ရုပ္ႏုနာမ္ႏုေတြ နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ႕ သဘာ၀တစ္မ်ိဳး ရွိတယ္လို႔ ယူဆတယ္။
ဒီ ဂႏၶဗၺ တရား က ပုဂၢလ လို အတၱဇီ၀ လိုပဲ ကံ ပါရမီ ၀ါသနာ အႏုသယ တရားေတြ ကို သယ္ေဆာင္ေပးတဲ႕ အရာ ျဖစ္တယ္ လို႔ သဗၺတၱိဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။

ဂႏၶဗၺ အရွိ အယူ အဆ က အတၱဇီ၀ အယူအဆ နဲ႕ ပို ဆင္တူတယ္။ ဘာေၾကာင္႔လဲဆိုေတာ႔ ဂႏၶဗၺ ဟာ အတၱ လိုပဲ ခႏၶာေတြ က ေန ကင္းလြတ္ၿပီး သီးျခား ရပ္တည္ႏိုင္လို႔ ပါပဲ။ သတၱ၀ါ ေသဆံုးတဲ႔အခါ ဒီ ဂႏၶဗၺ က ထြက္သြားတယ္။ ရုပ္ႏုနာမ္ႏု ဘ၀ မွာ ရွိေနၿပီး ေနာက္ ဘ၀အသစ္ တစ္ခု ကို မကပ္ေရာက္ ေသးခင္မွာ ၾကားကာလဘ၀ (အႏၱရာဘ၀) တစ္ခု ကို ျဖတ္သန္း ရတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဂႏၶဗၺ ဟာ ကံေတြ ကိေလသာ ေတြ အႏုသယ ေတြ စင္ၾကယ္သြားတဲ႕ အခါ မွာ အသခၤတ အမတ သေဘာကို ေဆာင္ ကလြတ္ေျမာက္ သြားတယ္ လို႕ သဗၺတၱိဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။

ဒီ အယူအဆ ေတြ က ရွင္မဟာေမာဂၢလိပုတၱတိႆ မေထရ္က ကထာ၀တၳဳ ပါဠိေတာ္မွာ အဆို အေျခ အမ်ိဳးမ်ိဳး သံုးၿပီးပယ္ရွား ခဲ႕ပါတယ္။ ဒါေပမဲ႕ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္းမွာ လဲ ဒီလို ဘ၀ကူးျပႆနာ ကို တစ္နည္းတစ္ဖံုးရွင္းရျပန္ပါတယ္။ ၁၂ ရာစု မွာ ေပၚခဲ႔တဲ႔ နာမည္ေက်ာ္ အဘိဓမၼသဂၤဟတၳ က်မ္း မွာ ရွင္အႏုရုဒၶ က ဘ၀င္စိတ္ အရွိ အယူအဆ ကို တင္ျပထားတာေတြ႕ ရပါတယ္။

ေထရ၀ါဒဂိုဏ္း ရဲ႕ ဘ၀င္စိတ္ အရွိ အယူအဆ
သာမန္အားျဖင္႔ သတၱ၀ါေတြ မွာ အာရုံ ဒြါရတိုက္ဆိုင္တိုင္း ျမင္ ၾကား နံ ရသာ ထိေတြ႕ စတဲ႔ ၀ီထိစိတ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ၀ီထိစိတ္မ်ားအျပင္ ဘ၀တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု ကူးေျပာင္းခ်ိန္ႏွင့္ ဘ၀တစ္ခုအတြင္း စိတ္အစဥ္မျပတ္ေရး အတြက္ တာ၀န္ယူၾကရတဲ႕ ၀ီထိစိတ္အစဥ္တြင္မပါ၀င္တဲ႕ ၀ီထိအလြတ္စိတ္(၀ါ) ၀ီထိမုတ္စိတ္မ်ားလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီစိတ္ ေတြ ကေတာ႔  ပဋိသေႏၶစိတ္၊ ဘ၀င္စိတ္ႏွင့္ စုတိစိတ္တို႕ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီစိတ္ ၃ မ်ိဳးလံုးတြင္ က်န္စိတ္ေတြလိုပဲ နာမ္ခႏၶာ ၄ ပါး( ေ၀ဒနာ၊သညာ၊သခၤါရ၊၀ိဉာဏ္) အျပည့္အစံုရွိပါတယ္။ ထပ္ခြဲရင္ စိတ္တစ္လံုး၊ ေစတသိတ္ ၃၂လံုး(သို႕)၃၃ လံုး (ဒြိဟိ္တ္၊ တိဟိတ္ေပၚမူတည္ၿပီး) ပါ၀င္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီစိတ္ေတြဟာ ၀ိပါတ္၀ိဉာဏ္ အမ်ိဳးအစားျဖစ္ၾကၿပီး အတိတ္ဘ၀မ်ားက သခၤါရကံမ်ား ျပဳၿပီးတိုင္း ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ နာနာကၡဏိက ေစတနာရဲ႕ အက်ိဳး ၀ိပါက ၀ိဉာဏ္မ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။

စိတ္ရဲ႕ သေဘာမွာ အာရံုကို ညႊတ္တတ္ကိုင္းတတ္သည့္သေဘာရွိသျဖင့္ အာရံုႏွင့္ ကင္း၍မျဖစ္ၾကပါ။ ထိုစိတ္မ်ား ယူသည့္ အာရံုမွာလည္း တစ္မ်ိဳးတည္းျဖစ္ေနၿပီး ေရွ႕ပထမအတိတ္ဘ၀က ေနာက္ဆံုး မရဏသႏၷေဇာ ယူခဲ့သည့္အာရံုကို ဆက္ယူထားၾကပါသည္။ ပစၥဳပၸန္ အာရံု ၆ ပါးတို႕အနက္ မည္သည့္ အာရံုကိုမွ် မယူပါ။ ဒါေၾကာင္႔မို႔ သတၱ၀ါေတြ မသိသလို ျဖစ္ေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို မသိျခင္းကို မသိစိတ္လို႕ လဲ ေဖၚျပတတ္ၾကပါတယ္။

၀ီထိမုတ္စိတ္မ်ားအနက္ ဘ၀င္စိတ္ဟာ ေမြးသည္မွ ေသသည္အထိ ဘ၀ဆက္မျပတ္ေရး တာ၀န္ယူရတဲ႕စိတ္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အိပ္မက္ပင္ မမက္ပဲ ႏွစ္ႏွစ္ျခိဳက္ျခိဳက္ အိပ္ေပ်ာ္ေနသူ ရဲ႕ စိတ္အစဥ္တြင္ ပဥၥဒြါရ၀ီထိ၊ မေနာဒြါရ၀ီထိေတြ မျဖစ္ေပၚပဲ စိတ္အစဥ္ မျပတ္ေအာင္ ဘ၀င္စိတ္မ်ား မေရမတြက္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ၀ီထိမ်ားျဖစ္ေပၚေန ခ်ိန္မွာ လည္း တစ္ခုနဲ႕တစ္ခုၾကားလည္း စိတ္အစဥ္မျပတ္ေအာင္ ဆက္ေပးတဲ့ ဘ၀င္စိတ္မ်ား အေျမာက္အျမား ျဖစ္ေလ့ ရွိပါတယ္။

ဘ၀င္စိတ္ နဲ႕ နာနာကၡဏိကကံ သတၱိ
ဘ၀င္စိတ္ ဆိုတာ သတၱ၀ါေတြ ရဲ႕ နဂိုစိတ္ အိမ္ရွင္စိတ္ ျဖစ္တယ္။ ျပင္ပ က အာရုံေတြ နဲ႕ အတြင္းဒြါရေတြ တိုက္ခတ္(ဖႆျဖစ္)တဲ႕ အခါမွာ ဒီ ဘ၀င္စိတ္အလ်ဥ္ က ျပတ္ေတာက္ သြားၿပီးေတာ႔ ပဥၥဒြါရ အာရုံေတြ ကို သိတဲ႕ ၀ီထိစိတ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ၀ီထိေတြ ခ်ဳပ္တဲ႔ အခါ ဘ၀င္စိတ္ေတြ ျပန္ျဖစ္ျပန္တယ္။ ဒီလိုပဲ သတၱ၀ါ ဟာ ဘ၀င္စိတ္ေတြ ၀ီထိစိတ္ေတြ အလွည္႔က် ျဖစ္ေပၚရင္း စိတ္ ရဲ႕ ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္သြယ္-သႏၱတိ ျဖစ္စဥ္ က ျမစ္ေရအယဥ္ လိုပဲ တစ္သြင္သြင္စီးဆင္းေနပါေတာ႔တယ္။

၀ီထိစိတ္ေတြ နဲ႔ ျပဳလုပ္လိုက္တဲ႔ ေကာင္း ဆိုး ကံေစတနာသခၤါရတရားေတြ က ၀ီထိ အေနနဲ႔ ခ်ဳပ္ျပတ္ခဲ႕ ၾကေပမဲ႕  မိမိတို႔ ရဲ႕ ဆိုင္ရာ ကမၼသတၱိစြမ္္းအင္ေတြ ကို ဘ၀င္စိတ္အလ်ဥ္ထဲ မွာ သိုမွီးခဲ႕ပါတယ္။ ဗုဒၶအဘိဓမၼာရဲ႕  ကမၼ၀ါဒ အရဆိုရရင္ ကံရဲ႕  သေဘာဟာ သိမ္ေမြ ့ၿပီးေတာ႕  အင္အားသတၱိလည္းၾကီးမားပါတယ္။ ကမၻာမ်ားစြာျခားေသာ္လည္း အေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္လာတဲ႔ အခါ ထိုကံမ်ိဳးေစ့မွ အက်ိဳးေပးသျဖင့္ ပ႒ာန္းေဒသနာအရ နာနာကၡဏိကကံ ဟုေခၚေၾကာင္း ေဖၚျပထားပါတယ္။ အေၾကာင္းဟာအက်ိဳးနဲ႔ကာလဘယ္ေလာက္ျခားျခား အက်ိဳးသက္ေရာက္ ႏိုင္စြမ္း ရွိတဲ႔ အျပင္ အက်ိဳးဟာအေၾကာင္းနဲ႔ ယုတၱိသေဘာကိုလြန္ေလာက္ေအာင္ ဆပြားႀကီးမားကြာျခားစြာ အက်ိဳးေပးသက္ ေရာက္ ႏိုင္စြမ္းရွိတယ္လို႕   အဘိဓမၼာရဲ႕   ကမၼ၀ါဒ ကဆိုပါတယ္။

အဘိဓမၼာအရေျပာရလွ်င္ ဝီထိစိတ္အစဥ္တြင္ ၂၉ ပါးေသာ ေဇာစိတ္တို ့၌ယွဥ္သည့္ ေစတနာသာလွ်င္ ေနာင္ဘဝ အတြက္ အက်ိဳးေပးႏိုင္စြမ္းရွိေသာ ကံသတၱိျဖစ္တာေၾကာင္႕   ထိုေဇာစိတ္မ်ားဟာ ပုထုဇဥ္၊ အရိယာအားေလ်ာ္စြာ ေဇာစိတ္( ၅၅ ) ပါးမွ ေလာကီကုသိုလ္ေဇာ (၁၇ ) ပါး - ( မဟာကုသိုလ္ ၈ပါး ႏွင့္ မဟဂၢဳတ္ကုသိုလ္ ၉ ပါး) ႏွင့္ အကုသိုလ္ေဇာ (၁၂) ပါး ေပါင္း ၂၉ ပါးသည္သာ ကံဆိုေသာ ေစတနာျဖစ္ တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။

ဘ၀င္စိတ္ ဟာ ၀ီထိမုတ္စိတ္ျဖစ္လို႕ သူ႔မွာ ပစၥဳပၸန္ အာရုံ ၆ ပါး ဆိုင္ရာ သိမႈ ၀ီထိေတြ မရွိပဲ အတိတ္ဘ၀ ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး မရဏသႏၷေဇာ ယူခဲ့သည့္အာရံုကို ပဲ သိေနတဲ႕ စိတ္ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဘ၀င္စိတ္ က ကံအဟုန္ နဲ႕ သြားေနတာ ျဖစ္ ၿပီးေတာ႔ ပုဂၢလ နဲ႔ ဂႏၶဗၺ တို႕ လိုပဲ ကံ ပါရမီ အႏုသယ ၀ါသနာ တို႕ တည္ရာ လဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘ၀သစ္ျဖစ္ေပၚမႈ ျဖစ္စဥ္
သတၱ၀ါတစ္ေကာင္ ေသဆံုး ရတာ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတယ္။ အသက္ဇီ၀ဓါတ္ အားကုန္သြားလို႔လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကမၼသတၱိအဟုန္ အားကုန္သြားလို႔လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ သူတပါးလံု႔လပေယာဂေၾကာင္႔လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အသက္ကို ရုတ္ျခည္းျဖတ္တဲ႕ ဥပေစၦဒက ကံ ေၾကာင္႔လဲ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေသဆံုး ရတဲ႔ အခါ မရဏာသႏၷ၀ီထိ ေဇာေတြ က် ပါတယ္။  မိမိ မွာ ႀကီးမားတဲ႕ ဂရုကံ (ပဥၥာနႏၱရိယကံ) ေတြ ရွိခဲ႕ ရင္ေသခါနီးျပဳတဲ႔ အာသႏၷကံ ေတြ အားေကာင္း ရင္ အာသႏၷကံ က လြမ္းမိုး ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္လဲ ေန႕စဥ္ ရက္ဆက္ျပဳခဲ႕တဲ႕ အာစိဏၰကံေတြ အားေကာင္း ရင္ အာစိဏၰက က လြမ္းမိုး ပါတယ္။ေသဆံုးခါနီး ကာလ မွာ ဆိုင္ရာ ကံနိမိတ္၊ ကမၼနိမိတ္၊ ဂတိနိမိတ္ စတဲ႕ နိမိတ္ေတြ ထင္ေယာင္ လာတတ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ေအာက္ပါ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္ ကို ေလ႕လာၾကည္႔ပါလွ်င္ နိမိတ္ထင္ျခင္း ျဖဖစ္စဥ္ ကို ေယဘုယ်အား ျဖင္႕ သိျမင္နားလည္ႏိုင္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

ေသဆုံးခါနီး နိမိတ္ထင္ပုံ
လူသာမဟုတ္၊ မည္သည့္သတၱ၀ါမဆုိ၊ ေသဆုံးခါနီးတြင္ နိမိတ္သုံးပါးထင္ၿပီးမွ ေသဆုံးၾကပါေပသည္။ အိပ္ေပ်ာ္စဥ္ ေသဆုံးသူ၊ ႐ုတ္တရက္ေသဆုံးသူမ်ားပါ နိမိတ္ထင္ၾကပါသည္။ ဥပမာ - တူထုေနစဥ္ ေဆာက္႐ုိးထိပ္တြင္ နားမိေသာ ယင္ေကာင္အားထုမိ၍ ေသရလွ်င္ပင္ မေသမီ ထုိယင္ေကာင္၌ နိမိတ္ထင္ပါသည္။

ေသဆုံးခါနီးတြင္ (၁) ကံနိမိတ္၊ (၂) ကမၼနိမိတ္၊ (၃) ဂတိနိမိတ္ ဟု နိမိတ္သုံးမ်ဳိးတြင္တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးထင္လာတတ္ၾကေပသည္။ ဒါန သီလစေသာ ေကာင္းမႈကုသုိလ္မ်ားကုိ မ်ားမ်ားဆည္းပူးအားထုတ္ထားၾကေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကြယ္လြန္ခါနီးတြင္၊ ေကာင္းေသာကံနိမိတ္၊ ကမၼနိမိတ္၊ ဂတိနိမိတ္မ်ား ထင္လာတတ္ၾကသည္။ သူ႔အသက္သတ္ျခင္း စေသာ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္မ်ားကုိ ျပဳလုပ္မႈမ်ားၾကေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ အမ်ားအားျဖင့္ မေကာင္းေသာ ကံနိမိတ္၊ ကမၼနိမိတ္၊ ဂတိနိမိတ္မ်ား ထင္လာတတ္ၾကပါသည္။

(၁) ကံနိမိတ္ဆုိသည္မွာ အသက္ရွင္ေနခုိက္ မိမိတုိ႔ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ကုသုိလ္ကံႏွင့္ အကုသုိလ္ကံ (ေစတနာ)မ်ားျဖစ္သည္။
(၂) ကမၼနိမိတ္ဆုိသည္မွာ ထုိကုသုိလ္ႏွင့္ အကုသုိလ္ျပဳစဥ္က ေတြ႕ႀကဳံသုံးစဲြခဲ့ေသာ အရာ၀တၳဳမ်ားျဖစ္သည္။
(၃) ဂတိနိမိတ္ဆုိသည္မွာ ေသဆုံးၿပီးေနာက္ ေရာက္ရမည့္ဂတိ (ဒုတိယဘ၀)တြင္၊ မိမိတုိ႔ ေရာက္သြားၾကရမည့္ ေကာင္းေသာဘုံဘ၀၊ မေကာင္းေသာဘုံဘ၀ဟူေသာ ျဖစ္ရာဌာနမ်ားျဖစ္သည္။

ကံနိမိတ္ထင္လာပုံ
ေသခ်ိန္မေရာက္မီ စကၠန္႔အနည္းငယ္တြင္ျဖစ္ေစ၊ နာရီ၀က္၊ တစ္နာရီကြာျခားေသာ အခ်ိန္အခါတြင္ျဖစ္ေစ၊ ရက္ေပါင္း လေပါင္းႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဘ၀ေပါင္း၊ ကမာၻေပါင္းမ်ားစြာ ကြာျခားေသာအခါကျဖစ္ေစ၊ ျပဳခဲ့ေသာ ကံအမ်ဳိးမ်ဳိးတုိ႔သည္ ေနာက္ဘ၀သစ္၌ အက်ဳိးေပးခြင့္ႀကဳံလာလွ်င္ ကြယ္လြန္ခါနီး ကာလတြင္ ထင္လာတတ္၏။ ဤထင္လာေသာကံကုိ ကံနိမိတ္ ထင္လာသည္ဟု ဆုိသည္။ ကံနိမိတ္ထင္လာပုံ (၂)မ်ဳိးရွိသည္။ ထုိကံကုိ အမွတ္ရေသာအားျဖင့္ ထင္လာျခင္းႏွင့္ ေလာေလာဆယ္ျပဳလုပ္ေနရသကဲ့သုိ႔ အိမ္မက္ မက္ေနသကဲ့သုိ႔ အေနအားျဖင့္ ထင္လာတတ္ပါသည္။
ေကာင္းမႈကုသုိလ္ကံမ်ားၾကေသာ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါတုိ႔ ကြယ္လြန္ခါနီးကာလတြင္ ေရွးက မိမိတုိ႔ ျပဳလုပ္ခဲ့ဖူးေသာ ဒါနကုသုိလ္ကံ၊ သီလကုသိုလ္ကံ၊ ဘာ၀နာကုသုိလ္ကံတုိ႔ျပန္၍ အမွတ္ရေသာအားျဖင့္၊ စိတ္ထဲတြင္ အလုိလုိ ျဖစ္ေပၚလာသကဲ့သုိ႔ ထင္ျမင္လာၾကသည္။ ဤကဲ့သုိ႔ မိမိျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ကုသုိလ္ကံမ်ား ထင္ျမင္လာျခင္းကုိ ကုသိုလ္ကံနိမိတ္ထင္သည္ဟု ဆုိပါသည္။

မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္ကံမ်ားၾကေသာ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါတုိ႔ ကြယ္လြန္ခါနီးကာလတြင္ ေရွးကမိမိတုိ႔ ျပဳလုပ္ခဲ့ဖူးေသာ သတ္မႈ၊ ခုိးမႈ၊ လိမ္ညာမႈ၊ ကာမမႈစေသာ အကုသုိလ္ကံတုိ႔သည္ စိတ္ထဲတြင္ အလုိလုိ ျဖစ္လာသကဲ့သုိ႔ ထင္ျမင္လာၾကေပသည္။ ဤကဲ့သုိ႔ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္ကံမ်ား ထင္ျမင္လာျခင္းကုိ အကုသုိလ္ကံ နိမိတ္ထင္သည္ဟု ဆုိပါသည္။

ကမၼနိမိတ္ထင္လာပုံ
ပုဂၢဳိလ္သတၱ၀ါတုိ႔ ကြယ္လြန္ခါနီးတြင္ မိမိတုိ႔ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ကုသုိလ္၊ အကုသုိလ္ကံမ်ားျပဳလုပ္ပုံ အျခင္းအရာမ်ားကုိ ထင္လာျခင္းသည္ ကမၼနိမိတ္ထင္ျခင္းျဖစ္၏။ ကုသုိလ္ကံျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသူမ်ားတြင္ ဒါနျပဳရာ၌ ေက်ာင္း၊ ဘုရားတည္ေဆာက္ ကုိးကြယ္လွဴဒါန္းသူျဖစ္လွ်င္ ေက်ာင္း၊ ဘုရားအာ႐ုံ၊ ေရစက္ခ်လွဴဒါန္းပုံ အျခင္းအရာ၊ ေက်ာင္းႏွင့္စပ္၍ လွဴခဲ့ေသာ အေဆာက္အဦး၊ သကၤန္း၊ ဆြမ္း၊ ေဆး၊ အာ႐ုံ၊ ဘုရားႏွင့္စပ္၍ လွဴခဲ့ေသာ ပုံေတာ္၊ အေဆာက္အဦး ပန္း၊ ဆီမီး စေသာ အာ႐ုံမ်ား ထင္လာတတ္ၾကသည္။ ထုိ႔အတူ ေဆး႐ုံ၊ ေရတြင္း၊ ေရကန္၊ စာသင္ေက်ာင္း၊ လွဴဒါန္းေနပုံအျခင္းအရာမ်ား သံဃာေတာ္မ်ားကုိ ဆြမ္းကပ္လွဴဒါန္းပုံ အျခင္းအရာ၊ ဥပုသ္သီလေဆာက္တည္ပုံ အျခင္းအရာ၊ ကမၼ႒ာန္းတရားအားထုတ္ခဲ့ပုံ အျခင္းအရာ စိပ္ပုတီး၊ ေယာဂီ၀တ္၊ ကမၼ႒ာန္းေက်ာင္း စသည္တုိ႔ကုိ စိတ္ထဲတြင္ အလုိလုိျဖစ္လာသကဲ့သုိ႔ ထင္ျမင္လာၾကသည္။ ထုိ႔အတူ ေ၀ယ်ာ၀စၥ စသည္ျဖင့္ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈျပဳလုပ္ပုံ အျခင္းအရာမ်ားလည္း ထင္လာတတ္ပါသည္။ ဤကဲ့သုိ႔ ကုသုိလ္ျပဳလုပ္ပုံ အျခင္းအရာမ်ား ထင္ျမင္လာျခင္းကုိ ကုသုိလ္ကမၼနိမိတ္ထင္သည္ဟု ဆုိရသည္။

အကုသိုလ္ကံျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသူမ်ားတြင္ သူတစ္ပါး အသက္ကုိ သတ္ေနပုံ အျခင္းအရာ၊ သူတစ္ပါး ပစၥည္းခုိးေနပုံ အျခင္းအရာ၊ လိမ္ေျပာေနပုံ၊ ကာမမႈက်ဴလြန္ပုံတုိ႔ကုိ ထင္လာၾကပါသည္။ သတ္ျဖတ္စဥ္က အသုံးျပဳခဲ့ေသာ၊ ဓား၊ တုတ္၊ ေသနတ္၊ ပုိက္ကြန္၊ ေလး၊ ျမား၊ လွံစေသာ လက္နက္မ်ား၊ ခုိးယူထားေသာ ပစၥည္းခုိးရာတြင္ အသုံးျပဳေသာပစၥည္း စသည္ျဖင့္ စိတ္ထဲတြင္ အလုိလုိ ျဖစ္လာသကဲ့သုိ႔ ထင္ျမင္လာတတ္ၾကပါသည္။

 ဂတိနိမိတ္ထင္လာပုံ
ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါတုိ႔သည္ ကြယ္လြန္ခါနီး၌ ဘ၀သစ္တြင္ ေတြ႕ႀကဳံရမည့္ လားရာဂတိအာ႐ုံမ်ားကုိ တင္ႀကဳိ၍ ထင္လာ တတ္သည္။ ေကာင္းမႈကုသုိလ္ကံမ်ားၾကေသာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔သည္ ကြယ္လြန္ခါနီး၌ ေနာင္ဘ၀တြင္ မိမိတို႔ေရာက္ သြားၾကရမည့္ ဘုံဘ၀၏ သာယာဖြယ္၊ အေဆာက္အအုံ၊ ဥယ်ာဥ္ဗိမာန္၊ နတ္သမီး၊ နတ္သား၊ နတ္ရထားစသည္ျဖင့္ ထင္လာတတ္သည္။ လူ႔ျပည္ေရာက္မည့္သူျဖစ္လွ်င္ အမိ၀မ္းေရ၏ နီနီရဲရဲ အဆင္း၊ လူ၊ အိမ္ယာအေဆာက္အဦး တုိ႔ကုိထင္လာတတ္သည္။ ဤကဲ့သုိ႔ မိမိတုိ႔ ေရာက္ရွိသြားရမည့္ ဘုံဘ၀၏ သာယာဖြယ္ ေရာက္ရာဌာနအာ႐ုံမ်ား ထင္လာျခင္းကုိ ကုသုိလ္ဂတိနိမိတ္ထင္ဟပ္သည္ဟုဆုိသည္။

မေကာင္းမႈအကုသုိလ္ကံမ်ားေသာ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါတုိ႔သည္ ေနာင္ဘ၀၌ မိမိတုိ႔ေရာက္သြားၾကရမည့္ ဘုံဘ၀မ်ား၏ မႏွစ္သက္ဖြယ္ရာ၊ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာမ်ားကုိ ထင္ျမင္လာၾကသည္။ ငရဲက်ရမည့္သူျဖစ္လွ်င္၊ ငရဲမီး၊ ငရဲထိန္း၊ ေခြးနက္ႀကီး စသည္ျဖင့္ ထင္လာတတ္၏။ တိရစၧာန္ဘုံေရာက္မည့္သူသည္ တိရစၧာန္တုိ႔၏ေနရာ၊ တိရစၧာန္မိခင္ပုံပန္းသဏၭာန္၊ ၿပိတၱာျဖစ္မည့္သူျဖစ္လွ်င္လည္း ေတာႀကီးေတာင္ႀကီး၊ ျမစ္ေရ၊ သမုဒၵရာကမ္း စသည္ျဖင့္ မိမိတုိ႔ေနထုိင္ရမည့္ အရပ္ေဒသအလုိက္ ထင္လာတတ္၏။ ဤကဲ့သုိ႔ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာဌာန အာ႐ုံမ်ား ထင္ျမင္လာျခင္းကုိ အကုသုိလ္ဂတိနိမိတ္ ထင္သည္ဟု ဆုိရေပသည္။
(http://www.facebook.com/note.php?note_id=219360584799833)

ဒီလို နိမိတ္ (၃) ပါးထဲ က တစ္ပါးပါး ကို စြဲ ကိုင္ၿပီးေတာ႔ ေနာက္ဆံုး သိစိတ္၀ီထိ (စုတိစိတ္) ျဖစ္ေပၚ ပါတယ္။ ဒီ စုတိစိတ္ ရဲ႕ အျခားမဲ႕ ကာလ မွာ ဘ၀သစ္ ရဲ႕ ပထမဆံုးေသာ စိတ္ (ပဋိသေႏၶစိတ္) က ျဖစ္ေပၚပါတယ္။ ပဋိသေႏၶစိတ္ ဟာလဲ အဟိတ္ပဋိသေႏၶစိတ- -ဒြိဟိတ္ပဋိသေႏၶစိတ္- တိဟိတ္ပဋိသေႏၶစိတ္ စသျဖင္႔ အေလာဘ အေဒါသ အေမာဟ ဟိတ္တရားမ်ား ယွဥ္တြဲမႈ ကို လိုက္ၿပီး အရည္အခ်င္းကြာျခား (ဘံုဘ၀ကြာျခား) ေသာ ပဋိသေႏၶစိတ္ မ်ား ျဖစ္ေပၚ ပါသတဲ႕။ ဘ၀ေဟာင္း ရဲ႕ ကမၼသတၱိ အဟုန္ ေၾကာင္႔ ဆိုင္ရာ ဘံုဘ၀ ရဲ႕ ပသာဒရုပ္ကလာပ္ေတြ အာရုံဒြါရေတြ လဲ ျဖစ္ေပၚလာရပါတယ္။ အထက္မွာ ဆိုခဲ႕ သလို ပဋိသေႏၶစိတ္ (၀ိညာဏ္) ေၾကာင္႔ နာမ္ရုပ္ ျဖစ္ နာမ္ရုပ္ေၾကာင္႔ အာရုံခံဒြါရ ၆ ပါး (သဠာယတန) ျဖစ္ ဆို တဲ႕ အစဥ္တန္း ပါပဲ။

ဘ၀တစ္ပါးသို႕ ကူးေျပာင္းေသာပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါမရွိ
အထက္မွာ ေဖၚျပခဲ႕တာ ကေတာ႕ ေထရ၀ါဒ အဘိဓမၼာ စာေပ အလို အရ သတၱ၀ါေတြ ဘ၀ေဟာင္းရပ္စဲခ်ဳပ္ၿငိမ္းပံု နဲ႕ ဘ၀သစ္ ျဖစ္ပြား ရပံုေတြပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ လူအမ်ား သိခ်င္တဲ႕ ေမးခြန္းတစ္ရပ္ေပၚေပါက္လာ ပါတယ္။ ဥပမာ ေမာင္ျဖဴဆိုတဲ႕ လူသားတစ္ေယာက္ ေသဆံုး ၿပီးေတာ႔ ဘ၀သစ္မွာ ေမာင္နီ ဆိုတဲ႕ လူသားတစ္ေယာက္ အေနနဲ႕ ျပန္လည္ေမြးဖြားလာတယ္ လို႕ ဆိုၾကပါစို႕။ ေမးခြန္း က ေတာ႕ ေမာင္နီ ဟာ ေမာင္ျဖဴ ပဲ လား (ဘ၀ေဟာင္း က လာတဲ႕ သတၱ၀ါ ပဲလား) ဒါမွ မဟုတ္ ေမာင္နီဟာ ေမာင္ျဖဴမဟုတ္တဲ႕ အျခား သတၱ၀ါ လား (ဘ၀ေဟာင္း နဲ႕ မတူတဲ႕ အသစ္ဘ၀ တစ္ခုလား) ဆိုတဲ႕ ေမးခြန္း ပါပဲ။

မိလိႏၵပဥွာပါဠိေတာ္ မွာ ဆို ရင္ ဒီ ျပႆနာ ကို အဒၶါန၀ဂ္ ဓမၼသႏၱတိပဥွာ မွာ အေမး အေျဖ လုပ္ထားတာ ကို ေတြ႔ ရပါတယ္။ ဘ၀ေဟာင္း က သတၱ၀ါ နဲ႕ ဘ၀သစ္က သတၱ၀ါ တစ္ေယာက္တည္းလား (အတူတူပဲလား) အျခား တစ္ေယာက္ ျဖစ္သလား (တစ္ျခားစီလား) ဆို တဲ႕ ေမးခြန္း ကို ရွင္နာဂေသန က ေျဖရာမွာ ဒီ အစြန္း ႏွစ္ခု လံုး ကို ျငင္းၿပီးေတာ႕ ဘ၀ေဟာင္း က သတၱ၀ါ နဲ႕ ဘ၀သစ္က သတၱ၀ါ တစ္ေယာက္တည္းလဲမဟုတ္ (အတူတူလဲမဟုတ္) တစ္ျခားတစ္ေယာက္ လဲမဟုတ္ (တစ္ျခားစီလဲမဟုတ္) =န စ ေသာ န စ အေညာ ရယ္လို႔ ေျဖပါတယ္။

ရွင္နာဂေသန ရဲ႕ အေျဖ ဟာ ျပႆနာ ကို နည္းနည္း လံုးေထြးသြားေစတာ အမွန္ပါပဲ။ ရွင္းသလိုလို နဲ႕ ရႈပ္ေနေစတဲ႔ အေျဖ ျဖစ္ေနၿပီးေတာ႔ ေမးခြန္းရွင္ ရဲ႕ သတၱ၀ါအရွိ အျမင္ ကို လက္ခံၿပီး ေျဖဆို ရာလဲ ေရာက္ေနပါတယ္။ ဘ၀ေဟာင္း ကသူ လဲ မဟုတ္ ဘ၀သစ္မွာ တစ္ျခားသူ လဲ မဟုတ္ ဆိုေတာ႔ သတၱ၀ါ ဟာ ဒီ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးမဟုတ္ေသာ္လည္း ဆန္းၾကယ္တဲ႔ ၾကား အေျခအေန တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး နဲ႕ ရွိေနသေယာင္ေယာင္ ထင္ျမင္မႈ ကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ စုတိ ပဋိသေႏၶ ဘ၀င္ စသျဖင္႕ နာမည္ ၃ မ်ိဳး နဲ႔ အျပတ္အေတာက္အၾကားအလပ္မရွိ ျမစ္တစ္စင္းလို စီးဆင္းေနတဲ႕ ၀ီထိမုတ္ နဲ႔ ၀ီထိစိတ္ အစဥ္တန္း (စိတၱသႏၱတိ) ဟာ သတၱ၀ါပဲ လို႔ ခံယူ လာမိတဲ႔ အထိ ျဖစ္ရပါေတာ႔တယ္။

ဒါေၾကာင္႔ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ရဲ႕ စိတ္ထဲ မွာ လူေဟာင္း နဲ႔ လူသစ္ ဟာ အတူတူ မဟုတ္ေသာ္လည္း တစ္ျခားသူ လည္း မဟုတ္ျပန္လို႕ ဆိုထားတဲ႔ အတြက္ တစ္ေယာက္တည္းပါပဲ ဆိုတဲ႕ သႏၱတိပညတ္ ကို ပဲ စြဲေနပါေတာ႔တယ္။ ဒီ အခါ မွာ အမ်ားလက္ခံတဲ႔ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ ဘ၀သစ္အယူအျမင္ က သတၱ၀ါအရွိကို စြဲတဲ႕ သႆတဒိ႒ိဖက္ကို ဆြဲတဲ႕ အယူမ်ိဳး ဆန္ဆန္ ျဖစ္ေနပါေတာ႔တယ္။ဘ၀ေဟာင္း က ဘ၀င္စိတ္ အလ်ဥ္ က ပဲ ကမၼသတၱိ အဟုန္နဲ႔ ေနာက္ဘ၀သစ္ စိတ္ေတြ အျဖစ္ဆက္လက္ ျဖစ္ပြားသြားတယ္ လို႕ ျမင္ၾကတဲ႔ အခါ အလြန္ ပါးလွ်ေသာ အတၱဒိ႒ိ တစ္မ်ိဳး က ဒီအျမင္ထဲ မွာ  တိတ္တဆိတ္ ၀င္ေရာက္ကာ ပူးကပ္ေနပါေတာ႔တယ္။

တကယ္ေတာ႔ သတၱ၀ါဆိုတာ ဘ၀ေဟာင္းမွာ ေတာင္ မရအပ္တဲ႕ ရွာေဖြမေတြ႕ႏိုင္တယ္ မရွိတရား ျဖစ္ပါတယ္။ မရွိတရား တစ္ခု ဟာ ေနာက္မရွိတရား တစ္ခု နဲ႔ အတူတူ လား တစ္ျခားစီး လား ဆို တဲ႕ ေမးခြန္း ကိုက မွားယြင္းေသာ သကၠာယဒိ႒ိ အေပၚ အေျခခံထားလို႔ ဒီ ေမးခြန္း ကို ေျဖဆို ရန္ အေျဖ မရွိပါ။  မရွိတဲ႕ ပုဂၢိဳလ္ သတၱ၀ါ အတၱ ဇီ၀ တရားေတြ နဲ႕ ပတ္သက္လို႔ ရွိ မရွိ ျဖစ္ မျဖစ္ ျပတ္ မျပတ္ စတဲ႔ ေမးခြန္းေတြ ကို ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ ဟာ ဘယ္ေသာ အခါ မွ ေျဖဆိုျခင္း မရွိပါဘူး ။ ေမးခြန္းမွားတစ္ခု ကို ေျဖဆိုျခင္းေၾကာင္႔ အသိ ေတြ က ပိုမို ရႈပ္ေထြးသြားေစႏိုင္လို႔ပါပဲ။ န စ ေသာ န စ အေညာ (အတူတူ မဟုတ္ တစ္ျခားသူ လည္း မဟုတ္) ဆိုတဲ႕ အေျဖ ဟာ ၀ဇၨီပုတၱက ဂိုဏ္း သားေတြ ရဲ႕ ခႏၶာ ၅ ပါး နဲ႔ ပုဂၢလ ဟာ အတူတူလဲ မဟုတ္ တစ္ျခားစီလည္း မဟုတ္ ဆိုတဲ႕ ၀ါဒ ကို ျပန္ၿပီးသတိရေစပါတယ္။

ဘ၀ေဟာင္း ဘ၀သစ္ ဆက္စပ္မႈ ဥပမာ မ်ား
ေနာက္ပိုင္းမွာ ရွင္နာဂေသန က ဥပမာ (၃) ခု ေပး ပါတယ္။ ပထမ အေနနဲ႕ လူသားတစ္ဦး ငယ္ရြယ္စဥ္ ၿပီး အရြယ္ တစ္ဆင္႔ဆင္႔ ေျပာင္းလဲ သြား ပံု ကို ဥပမာေပးတယ္။ အမိ၀မ္းထဲ မွာ ကာလလ ေရၾကည္ အျမဳပ္ သားတစ္ ခက္မငါးျဖာ သေႏၶသား ေမြးကင္းစကေလး ႏို႔စို႔ကေလး သူငယ္ လူငယ္ လူရြယ္ လူလတ္ လူႀကီး လူအို စသျဖင္႔ အဆင္႔ဆင္႕ေျပာင္းလဲ သြားရာ မွာ ဒီ အဆင္႔ေတြ ဟာ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု အတူတူလဲ မဟုတ္ တစ္ျခားစီ လဲ မဟုတ္ ဆိုတဲ႕ သေဘာမ်ိဳး ေျပာျပ ၿပီးေတာ႔ ဒီ အဆင္႔ေတြ အားလံုးကို ေပါင္းရုံးၿပီးေတာ႕ လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ေယာက္လို႔ ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ ရပါတယ္ လို႔ ဆို ပါတယ္။

ဒုတိယ ဥပမာ က ေတာ႔ ဆီမီး တစ္ခု ကို တစ္ညလံုးထြန္းထားတဲ႕ ဥပမာ ျဖစ္တယ္။ ညဥ္႔ ဦးယမ္မွာ ေတာက္ေလာင္ ေနတဲ႔ဆီမီး ညဥ္႕လည္ယမ္ မွာ ေတာက္ေလာင္ေနတဲ႔ဆီမီး မိုးေသာက္ယမ္ မွာ ေတာက္ေလာင္ ေနတဲ႔ဆီမီး စသျဖင္႔ အဆင္႔ဆင္႕ေျပာင္းလဲ သြားရာ မွာ ဒီ အဆင္႔ေတြ ဟာ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု အတူတူလဲ မဟုတ္ တစ္ျခားစီ လဲ မဟုတ္ ဆိုတဲ႕ သေဘာမ်ိဳး ေျပာျပ ၿပီးေတာ႔ ဒီ အဆင္႔ေတြ အားလံုးကို ေပါင္းရုံးၿပီးေတာ႕ ဆီမီးေတာက္အစဥ္ လို႔ု႔ ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ ရပါတယ္ လို႔ ဆို ပါတယ္။

တတိယဥပမာ က ေတာ႔ ႏို႕ရည္ က ေန ေထာပတ္ ျဖစ္လာပံု အဆင္႔ဆင္႔ ဥပမာ ျဖစ္တယ္။ ႏို႕ရည္ က ေန ႏို႕ဓမ္း- ႏို႔ဓမ္း ကေန ဆီဦး- ဆီဦး ကေန ေထာပတ္ စသျဖင္႔ အဆင္႔ဆင္႕ေျပာင္းလဲ သြားရာ မွာ ဒီ အဆင္႔ေတြ ဟာ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု အတူတူလဲ မဟုတ္ တစ္ျခားစီ လဲ မဟုတ္ ဆိုတဲ႕ သေဘာမ်ိဳး ေျပာျပ ၿပီးေတာ႔ ဒီ အဆင္႔ေတြ အားလံုးကို ေပါင္းရုံးၿပီး ေတာ႕ ႏို႔ ရည္ ေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္စဥ္ လို႔ ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ ရပါတယ္ လို႔ ဆို ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ သတိျပဳစရာ အခ်က္ တစ္ခုက ရွင္နာဂေသန ဟာ ရုပ္ပိုင္းဘ၀ဆိုင္ရာဥပမာေတြ (လူ႕ကိုယ္ခႏၶာ-ဆီမီး-ႏို႕ရည္) နဲ႔ ဥပေမယ် ျဖစ္တဲ႔ သတၱ၀ါစိတ္အစဥ္ ေရြ႕လွ်ားစီးဆင္း ကာ ဘ၀ေဟာင္း ဘ၀သစ္ေျပာင္း လဲ မႈ ကို ထင္ဟပ္ျပေနတယ္ ဆိုတာ ပါပဲ။ ဥပမာေတြ နဲ႔ ဥပေမယ် က သဘာ၀မတူ တဲ႔ အတြက္ နည္းနည္းေတာ႔ အားနည္းတဲ႕ ဆင္ေျခ ျဖစ္ေနပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္ က ရုပ္ပိုင္းဘ၀ဆိုင္ရာဥပမာေတြ (လူ႕ကိုယ္ခႏၶာ-ဆီမီး-ႏို႕ရည္) က လက္ရွိမ်က္ေမွာက္ ပစၥဳပၸန္ ဘ၀ ရဲ႔ ပစၥကၡတရားေတြ ျဖစ္တဲ႔ အတြက္ လက္ေတြ႕လဲ ထင္သာျမင္သာတယ္ ယုတၱိကြင္းဆက္လဲ မိတယ္ လို႔ ဆိုႏိုင္ေပမဲ႕ ေမာင္ျဖဴဆိုတဲ႕ လူသားတစ္ေယာက္ ေသဆံုး ၿပီးေတာ႔ ဘ၀သစ္မွာ ေမာင္နီ ဆိုတဲ႕ လူသားတစ္ေယာက္ အေနနဲ႕ ျပန္လည္ေမြးဖြားလာတယ္ ဆိုတဲ႔ ဘ၀ေဟာင္း ဘ၀သစ္ အကူးအေျပာင္း ျဖစ္စဥ္ ကေတာ႔ လက္ရွိမ်က္ေမွာက္ ပစၥဳပၸန္ ဘ၀ ရဲ႔ ပစၥကၡတရား မဟုတ္တဲ႔ အျပင္ ကာလ ေဒသ ျခားနားမႈ ေတြ ပါ ရွိေနေတာ႔ ဥပမာေတြ နဲ႔ ဥပေမယ် က မဟပ္မိဘူး ျဖစ္ေနပါတယ္။

အ႒ကထာစာေပေတြမွာ ဘ၀ေဟာင္း က ေန ဘ၀သစ္ ျဖစ္ပြားပံု ကို အျခား ရုပ္ပိုင္းဘ၀ဆိုင္ရာဥပမာေတြ နဲ႔ ျပၾကပါ ေသးတယ္။ ဒါေတြ ကေတာ႔ ေၾကးမံုျပင္မွာ အရိပ္ထင္တဲ႕ ဥပမာ ပဲ႕တင္သံ ရိုက္ခတ္ပံု ဥပမာ တံဆိပ္တုံး ခတ္ႏွိပ္လို႔ တံဆိပ္ ထင္ပံု ဥပမာ ေတာမီး ကူး တဲ႔ ဥပမာ စသည္ေတြ ပါပဲ။ ဒီ ဆင္ေျခေတြ ကလဲ အထက္မွာ ေျပာခဲ႔ သလို ဥပမာေတြ နဲ႔ ဥပေမယ် က သဘာ၀မတူ တဲ႔ အတြက္ နည္းနည္းေတာ႔ အားနည္းတဲ႕ ဆင္ေျခေတြျဖစ္ေနပါတယ္ လို႔ ပဲ ေျပာရမွာ ျဖစ္တယ္။

ကူးဆက္ႏြယ္တက္သြားတဲ႕  ရုပ္နာမ္ခႏၶာ မရွိပံု
ဒီ ဥပမာေတြ က ညႊန္ျပခ်င္တဲ႔ အဆို၀ါဒ က ေတာ႔ ဘ၀ေဟာင္း ရဲ႕ စုတိစိတ္ခ်ဳပ္ သြားတဲ႔ အခါ ဒီဘက္ဘ၀ က ရုပ္နာမ္ခႏၶာ ေတြ အားလံုးလဲ အၾကြင္းမရွိ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားၿပီး ဘ၀သစ္ထဲ ကို ကူးဆက္ႏြယ္တက္ သြားတဲ႕  ရုပ္နာမ္ခႏၶာ ရယ္လို႔ စိုးစဥ္းမွ် မရွိ ဘူး ဆိုတဲ႔ အေၾကာင္း နဲ႕ ဘ၀ ေဟာင္း ရဲ႕ ရုပ္နာမ္ခႏၶာ ေတြ အားလံုးလဲ အၾကြင္းမရွိ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားေသာ္လည္း စုတိအခိုက္ မွာ ရွိတဲ႔ ၀ီထိမုတ္-ဘ၀င္စိတ္ ဟာ ကမၼသတၱိ အဟုန္နဲ႔ စိတၱနိယာမဆိုင္ရာ အေၾကာင္း အေထာက္အပံ႕တရားေတြ ေၾကာင္႕ ဘ၀သစ္မွာ ပဋိသေႏၶစိတ္ ဆိုတဲ႔ အမည္သစ္ နဲ႔ ဆက္လက္ဆင္႔ကဲ ျဖစ္ပြား ရတယ္လို႔ ဆိုလိုခ်င္တာ ပါပဲ။ ေတာမီးေလာင္တဲ႔ အခါ ဒီဖက္ေတာအုပ္ က မီး က ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားေပမဲ႔ ေနာက္ဆံုးက်န္ရစ္တဲ႔ မီးပြားမီးေတာက္ ေလး ကို ေလအဟုန္ကေဆာင္ယူ လို႔ တစ္ဖက္ က ေတာအုပ္မွာ မီး ဆက္ ကူးေလာင္ရတဲ႔ ပံု ပမာ မ်ိဳးလို႔ ဥပမာ ေပးၾကပါတယ္။

ပ႒ာန္းေဒသနာ မွာ ေတာ႔ စိတ္ေတြ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု ျဖစ္လိုက္ခ်ဳပ္လိုက္ နဲ႔ ျမစ္ေရလို တစ္သြင္သြင္ စီးေနတဲ႕ ျဖစ္စဥ္ ကို အေၾကာင္းပစၥည္းမ်ားစြာ နဲ႔ တန္ဆာဆင္ၿပီးေတာ႔ ရွင္းျပပါတယ္။ ေရွ႕စိတ္ နဲ႔ ေနာက္စိတ္ အၾကားအလပ္မရွိျခင္းသေဘာ (အနႏၱရ) လြန္စြာ အၾကားအလပ္မရွိျခင္းသေဘာ (သမနႏၱရ) စိတ္ ေစတသိက္တရားမ်ား အျပန္အလွန္ နဲ႔ အတူတကြ ျဖစ္ျခင္းသေဘာ (အညမည နဲ႔ သဟဇာတ) အဖန္တလဲလဲထံုျခင္းသေဘာ(အာေသ၀နသတၱိ) ကံ နဲ႕ ကံအက်ိဳးဆက္ ျဖစ္ျခင္းသေဘာ (ကမၼ နဲ႔ ၀ိပါက) ေရွ႕စိတ္တို႔ ခ်ဳပ္ခဲ႔လို႔ ေနာက္စိတ္တို႔ ျဖစ္ခြင္႔ရွိတဲ႕ သေဘာ (နတၳိ) နဲ႕ ေရွ႕စိတ္နဲ႕ ကင္းၿပီးေနာက္စိတ္မျဖစ္ႏိုင္တဲ႕ သေဘာ (အ၀ိဂတ) စသျဖင္႔ က်ယ္၀န္းစြာ ရွင္းျပထားတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီ လို အေၾကာင္းပစၥည္းမ်ားစြာ နဲ႔ တန္ဆာဆင္ၿပီးေတာ႔ ရွင္းျပ ရ ျခင္း ရဲ႕ တစ္ခုတည္းေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ က စိတ္ျဖစ္စဥ္ မွာ မေျပာင္းမလဲ တည္တဲ႔ ခိုင္မာၿမဲၿမံတဲ႕ အတၱ-ဇီ၀ မရွိဘူး ဆိုတာ ကို ျပလိုရင္းပါပဲ။

စိတ္ဟာ အေၾကာင္းအေထာက္အပံ႕တရားေတြ တိုက္ဆိုင္ေပါင္းဆံုရင္ ခဏျဖစ္လာၿပီး ခ်က္ခ်င္းခ်ဳပ္ၿငိမ္းေပ်ာက္ကြယ္ သြားတတ္တဲ႔ အနိစၥဘာ၀ မ်ိဳးပါပဲ။ မိမိ ကြယ္ေပ်ာက္သြားေသာ္လည္း ေနာက္စိတ္ကို ေတာ႔ မိမိ ရဲ႕ ကမၼသတိၱ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ေတြ ကို အေမြအျဖစ္ခ်န္ထားခဲ႕ပါတယ္။ ဒိုမီႏို ကဒ္ ေလးေတြ တစ္ခုကို တစ္ခု တိုက္ၿပီး လဲ ရတဲ႔ အခါ အားေျပာင္းအားလႊဲ သေဘာနဲ႔ အားအဟုန္သတၱိ က ေရႊ႕လွ်ား သြားရသလိုပဲ ဒီနည္း နဲ႔ ပဲ စိတ္သိမႈ အခိုက္ခဏ ေလးေတြ ဟာလဲ တရစပ္ ျဖစ္-ခ်ဳပ္ ကာ ရဲ႕ ကမၼသတိၱ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ေတြ က ဘ၀ေဟာင္း မွ သည္ ဘ၀ သစ္သို႔ ေရြ႕လွ်ား ေနပါသတဲ႕။

ကမၼသတိၱ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ ဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ား
ဒီလို နည္းနဲ႔ ရွင္းျပလိုက္ေတာ႔လဲ ရွင္းသလိုလိုေတာ႔ ျဖစ္သြားေပမဲ႕ တစ္ကယ္ ေစ႕ေစ႕စပ္စပ္ ေတြးၾကည္႔ေတာ႔လဲ ဒီ အျမင္မွာ ျပႆနာေလးေတြ အနည္းငယ္ ရွိေနေသးတာ ကို ေတြ႕ရပါတယ္။

(၁) ကမၼသတိၱ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ေတြ ဆို တာ ရုပ္နာမ္သခၤါရတရားေတြ လို ပဲ အရွိ ပရမတ္ တရားေတြ လို႔ ယူမလား။ ကမၼသတိၱ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ေတြ ဆိုတာ ကံ ေစတနာ ကိေလသာ ေစတသိက္ စတဲ႔ ပရမတ္တရားေတြ က ျဖစ္ေပၚေစတယ္ ဆိုေပမဲ႕ သူတို႔ ကို အရွိ ပရမတ္ တရားေတြ လို႔ ယူႏိုင္ မလား။

(၂) ကမၼသတိၱ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ေတြ ဆို တာ ရုပ္နာမ္သခၤါရတရားေတြ လို ပဲ အရွိ ပရမတ္ တရားေတြ ဆိုခဲ႕ ရင္ သူတို႔ မွာ လဲ သခၤါရတရားေတြ ရဲ႕ သာမညလကၡဏာ ျဖစ္တဲ႕ ျဖစ္ျခင္းပ်က္ျခင္း သေဘာတရားေတြ လဲ ရွိေနရေတာ႔မွာျဖစ္တယ္။ ေျပာင္းလဲျခင္း ျဖစ္စဥ္ႀကီးထဲ မွာ တည္ မေနႏိုင္တဲ႔ ခယ ၀ယ ဓမၼတရားေတြ ပဲ ျဖစ္ရင္ ကမၼသတိၱ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ေတြ ဆို တာ ဘ၀ေဟာင္း က ေန ဘ၀သစ္ကို ကူးေျပာင္း လိုက္ပါ ႏိုင္တယ္လို႔ ေျပာလို႔ ျဖစ္နိုင္ပါ႕မလား။

(၃) ကမၼသတိၱ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ေတြ ဆို တာ ရုပ္နာမ္သခၤါရတရားေတြ လို ပဲ အရွိ ပရမတ္ မဟုတ္ပဲ ရုပ္နာမ္တရားေတြ ရဲ႕ ဆက္သြယ္မႈကို ပညတ္ထားတဲ႕ သေဘာမ်ိဳး (၀ါ) ပညတ္တရား ေတြ ပဲ လား။ ပညတ္ေတြ ဆိုရင္ ေတာ႔ ကမၼသတိၱ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ေတြ ဟာ ရုပ္နာမ္သခၤါရတရားေတြ အေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ျဖစ္ေစႏိုင္ေလာက္တဲ႕ အေၾကာင္းတရား ေတြ မျဖစ္ႏိုင္ျပန္ဘူး။

ဘ၀ကူးေျပာင္းမႈ ျပႆနာ က ထင္သေလာက္မလြယ္ လို႔ နိဒါနကြင္းဆက္ ၁၂ ခု ထဲ က ဒုတိယကြင္းဆက္(သခၤါရ ပစၥယာ ၀ိညာဏံ ) ဟာ အနက္နဲ ဆံုး ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါ ကို နားလည္တဲ႕ အခါမွာ လူၿပိန္းႀကိဳက္ ဗုဒၶဘာသာကေတာ႔ သႆတဒိ႒ိ ဆန္ဆန္ သတၱ၀ါဟာ သံသရာ ထဲ မွာ ေျပးသြားက်င္လည္ ေနရဟန္ ပဲ ေရးၾက ေျပာၾက ေဟာၾက ပါတယ္။ ငါ-သူတပါး စတဲ႔ အတၱ ဇီ၀ ၀ိညာဥ္ေကာင္ က ေနာက္ဘ၀ ကို ေရာက္သြားတာ ေတာ႔ မဟုတ္ ေပမဲ႕ ဘ၀ေဟာင္း ရဲ႕ စုတိ စိတ္ နဲ႔ ဘ၀သစ္ရဲ႕ ပဋိသေႏၶ စိတ္ ေတြ ဟာ ၀ီထိမုတ္ျဖစ္တဲ႕ ဘ၀င္စိတ္ အလွ်ဥ္ထဲ မွာ ဆက္သြယ္သႏၱတိ အစဥ္တန္း အေနနဲ႕ ေတာ႔ သတၱ၀ါတစ္ေကာင္တည္း ပဲ ျဖစ္တယ္ လို႔ ေတာ႔ ျမင္ေနၾကဆဲ ပါပဲ။

န စ ေသာ န စ အေညာ ၏ အဓိပၸါယ္အမွန္
ရွင္နာဂေသန ေျပာခဲ႔ တဲ႔ န စ ေသာ=သူ လဲမဟုတ္ န စ အေညာ=အျခားတစ္ေယာက္ လဲ မဟုတ္ ဆို တဲ႔ စကားစု မွာ န စ ေသာ=သူ လဲမဟုတ္ ဆို တာ က ေတာ႔ ဘ၀ေဟာင္း က ရုပ္နာမ္ခႏၶာ ေတြ က မရွိေတာ႔ ၿပီမို႕ ဘ၀သစ္ ရဲ႕ ရုပ္နာမ္ခႏၶာ အသစ္ေတြ ကို ဘ၀ေဟာင္းက သူ လို႔ ပညတ္ ဖို႕ မျဖစ္ႏိုင္ ေတာ႔ လို႔ ပါပဲ။ န စ အေညာ=အျခားတစ္ေယာက္ လဲ မဟုတ္ လို႔ ဆို ရာမွာ ေတာ႔ ဘ၀သစ္ ရဲ႕ နာမ္ခႏၶာ အစဥ္ ဟာ ဘ၀ေဟာင္း က နာမ္ခႏၶာ အစဥ္နဲ႔ တစ္ဆက္တည္း တစ္တန္းတည္း ျဖစ္လို႕ အျခားတစ္ေယာက္ လဲ မဟုတ္တဲ႔ သူ ပါပဲ လို႔ ဆိုလိုခ်င္ပံု ပါပဲ။

သူလဲမဟုတ္ လို႔ ယူတဲ႔ အတြက္ ဘ၀ေဟာင္း က အတၱ ဇီ၀ ကူးေျပာင္း လာတယ္ ဆိုတဲ႔ သႆတဒိ႒ိ ကို ပယ္ပါတယ္ တစ္ျခားသူလဲမဟုတ္ လို႔ ဆိုထားတဲ႔ အတြက္ ရုပ္ကိုယ္ကာယ ပ်က္စီးခ်ိန္မွာ ေသသူရဲ႕ နာမ္ခႏၶာ အစဥ္ က အၿပီးတိုင္ ျပတ္ေတာက္ ရပ္စဲရတယ္ဆိုတဲ႕ ဥေစဒၦဒိ႒ိ ကို ပယ္ပါတယ္ လို႔ ဆိုတယ္။

တစ္ခ်ိဳ႕ပုဂၢိဳလ္မ်ား က်ေတာ႔ လဲ အစြန္းေရာက္တဲ႔ အယူအျမင္တစ္မ်ိ္ဳး ဆီ ကို က်ေရာက္ ရတယ္။ သူတို႕ အျမင္ က ဥေစဒၦဒိ႒ိ အစစ္ေတာ႔ မဟုတ္ေပမဲ႕ ဥေစဒၦဒိ႒ိ ဆန္တယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တဲ႕ အျမင္မ်ိဳး ပဲ ျဖစ္တယ္။ ဘ၀ေဟာင္း က ရုပ္နာမ္ခႏၶာ ေတြ နဲ႕ ဘ၀သစ္ က ရုပ္နာမ္ခႏၶာ ေတြ က အေၾကာင္းအက်ိဳး ဆက္သြယ္ မႈ ရွိေပေသာ္လည္း ဒီဘ၀ ႏွစ္ခု ဟာ ပုဂၢလပညတ္သေဘာ အားျဖင္႔ေတာ႔ တစ္ျခားစီ တစ္ေယာက္စီ ျဖစ္ၾကတယ္။ ေမာင္ျဖဴ ရဲ႕ခႏၶာအစဥ္ နဲ႕ ေမာင္နီ ရဲ႕ခႏၶာအစဥ္ ေတြ က သီးျခားပုဂၢိဳလ္ေတြ အျဖစ္ပညတ္ ရမယ္႔ ခႏၶာအစဥ္ေတြ ျဖစ္ၾကလို႕ သီျခား သေဘာေဆာင္တဲ႔ အတၱပညတ္ေတြ ျဖစ္တယ္ လို႔ ျမင္ပါတယ္။

ဒီ အျမင္ က အမွန္နဲ႕ နီးစပ္တယ္ လို႔ ထင္ရေပမဲ႕ နည္းနည္းေလး ကပ္ေခ်ာ္ ေနတာ ကို ေတြ႕ ရတယ္။ အစဥ္အလာ အမ်ားႀကိဳက္ အျမင္ က သႆတ ဆန္ဆန္ အတၱပညတ္တစ္ခုတည္း ျဖစ္ေလဟန္ ခံယူၾကသလို ဒီအျမင္ကလဲ ဥေစၦဒ ဆန္ဆန္ အတၱပညတ္ သီးျခား အျဖစ္ ခံယူထားလို႔ ပါပဲ။ ေနာင္ဘ၀ ဆိုတာ ငါ႕ေၾကာင္႔ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆို ႏိုင္ေပမဲ႕လဲ ငါ မဟုတ္တဲ႔ အျခား ငါ တစ္ေယာက္ပါ ပဲ ဆိုတဲ႔ အျမင္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ အျမင္ ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ က ေတာ႔ ေမာင္ျဖဴ နဲ႔ ေမာင္နီ တို႕ ဟာ သီးျခားအတၱပညတ္ ျဖစ္တယ္ ဆိုေသာ္လည္း ေမာင္ညိဳ ဆိုတဲ႔ အျခားေသာ အတၱပညတ္ နဲ႔ ျခားနားပံု သီးျခား ျဖစ္ပံု မတူပါဘူး။ ေမာင္ျဖဴ ဟာ ေမာင္ညိဳ နဲ႔ ခႏၶာအစဥ္ မတူလို႔ လံုး၀ျခားနားတဲ႕ သီးျခားအတၱပညတ္ ျဖစ္တယ္ လို႔ ေျပာႏိုင္ေပမဲ႕ ေမာင္နီ ကို ေတာ႔ ဒီလို မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ ေမာင္နီ နဲ႕ ကေတာ႔ ခႏၶာအစဥ္ ျခင္း ေရွ႕ ေနာက္ဆက္စပ္ ေနတဲ႕အတြက္ ေမာင္နီ ဟာ ေမာင္ျဖဴ အတြက္ လံုး၀ျခားနားတဲ႕ သီးျခားအတၱပညတ္ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ငါမဟုတ္တဲ႔ အျခား ငါ တစ္ေယာက္ လို႔ ေျပာလို႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။

ဒီလို ဆို ရင္ ဒီ ထပ္တူလည္းမဟုတ္ တစ္ျခားစီလဲမဟုတ္ ဆိုတဲ႕ န စ ေသာ န စ အေညာ ဆိုတာ ကို ဘယ္လို နားလည္ ရ မလဲ။ သုတၱန္ပိဋကတ္ မွာ မာလုက်ပုတၱသုတ္ အႏုရာဓသုတ္ အဂၢိ၀စၦသုတ္ စသည္တို႔ မွာ သတၱ၀ါ ေသၿပီးေနာက္ ျဖစ္ မျဖစ္ ဆိုတာ ေတြ နဲ႕ ပတ္သက္ လို႔ ေမးလာတဲ႔ အခါ မွာ ဒီလိုလဲ မယူဘူး ဟိုလိုလဲမယူဘူး စသျဖင္႔ ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ က ေျဖပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ မွာ ေမးခြန္းေမးသူ ကို လိုက္လို႔ လံုး၀ မေျဖပဲ ဆိတ္ဆိတ္ေနေတာ္မူတာမ်ိဳးေတြလဲ ရွိပါတယ္။

ဒါဆိုရင္ ရွင္နာဂေသန က ေျဖခဲ႕တဲ႕ န စ ေသာ န စ အေညာ ဆိုတာ ဒီလိုလဲ မယူသင္႔ဘူး ဟိုလိုလဲမယူသင္႔ဘူး ဆိုတဲ႔ သေဘာမ်ိဳး ပဲ ျဖစ္သင္႔တယ္ထင္ပါတယ္။ ေလာကဓမၼတာ ယုတၱိေဗဒနည္းက် ဆင္ျခင္ ရာမွာ အလယ္ပုဒ္ပယ္ထုတ္ ျခင္း ဥပေဒသ (The Law of the Excluded Middle) ဆိုတာ ရွိပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ အျဖစ္အပ်က္ေတြ မွာ ျဖစ္ႏိုင္တဲ႔ အေျခအေန ႏွစ္ခုပဲ ရွိေနတာမ်ိဳးရွိတယ္။

ဥပမာ- ေမာင္ျဖဴ သည္ အိမ္ထဲ မွာ ရွိေနသည္ ဆိုတဲ႔ အေျခအေန နဲ႕ ေမာင္ျဖဴသည္ အိမ္ထဲမွာ ရွိမေနပါ ဆိုတဲ႕  ျဖစ္ႏိုင္တဲ႔ အေျခအေန ႏွစ္ခုပဲ ရွိေနတာမ်ိဳး ကို ဆိုလိုပါတယ္။ ဒီေလာကႀကီးထဲ မွာ ေမာင္ျဖဴ ရွိေနတာမွန္တယ္ ဆိုရင္ ဒီ ျဖစ္ႏိုင္တဲ႔ အေျခအေန ႏွစ္ခု က လြဲ လို႔ ၾကား အေျခအေန မရွိႏိုင္ပါ။ ေမာင္ျဖဴ ဟာ ဒီ အေျခအေန တစ္ခုခု မွာ ရွိမေနဘူး ဆို ရင္ (၀ါ) ေမာင္ျဖဴ ဟာ ဒီ ျဖစ္ႏိုင္တဲ႔ အေျခအေန ႏွစ္ခု စလံုးမွာ ရွိမေနဘူး ဆို ရင္ ဒီေလာကႀကီးထဲ မွာ ေမာင္ျဖဴ ရွိမေနဘူး လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ေမာင္ျဖဴဟာ အိမ္ထဲ မွာ ရွိေနတာလဲ မဟုတ္ အိမ္ထဲ မွာ ရွိမေနတာလဲ မဟုတ္ဆိုရင္ ေမာင္ျဖဴ ရွိေနႏိုင္တဲ႕ တတိယ အေျခအေနတစ္ခုမရွိေတာ႔အတြက္ ဒီေလာကႀကီးထဲ မွာ ေမာင္ျဖဴ မရွိဘူး လို႕ ေျပာရတာ ကိုပဲ အလယ္ပုဒ္ပယ္ထုတ္ ျခင္းဥပေဒသ လို႔ ဆိုပါတယ္။

ထပ္တူလည္းမဟုတ္ တစ္ျခားစီလဲမဟုတ္ ဆိုတဲ႕ န စ ေသာ န စ အေညာ အျမင္ကို လဲ အလယ္ပုဒ္ပယ္ထုတ္ ျခင္း ဥပေဒသ နဲ႕ စစ္ၾကည္႔ ရင္ သတၱ၀ါ ဆိုတာ ရွိခဲ႕ ရင္ ဒီဘ၀ က သတၱ၀ါ ဟာ ေနာက္ဘ၀က သတၱ၀ါ နဲ႔ ထပ္တူ ျဖစ္ရင္လဲ ျဖစ္ရမယ္ ဒါမွမဟုတ္ရင္ တစ္ျခားစီ ျဖစ္ရမယ္ ဆိုတဲ႕ အေျခအေန ႏွစ္ခု က လြဲလို႔ ၾကား အေျခအေန အလယ္ပုဒ္ မရွိႏိုင္တာ ကို ေတြ႔ ရမယ္။ န စ ေသာ န စ အေညာ အရ ဒီ ထပ္တူျဖစ္ျခင္း နဲ႔ တစ္ျခားစီျဖစ္ျခင္း အေျခအေန ႏွစ္မ်ိဳးစလံုး ကို ျငင္းပယ္ထားတဲ႕ အတြက္ သတၱ၀ါ ဟာ ဒီေလာက မွာ မရွိဘူး လို႔ ပဲ အေျဖထြက္ ပါတယ္။ ဒီ အေျခအေန ႏွစ္မ်ိဳးအျပင္ တတိယ အေျခအေန တစ္ခု ေလာကမွာ မရွိႏိုင္ေတာ႔တဲ႔ အတြက္ ဒီ အေျဖကလြဲ လို႔ အျခားအေျဖ တစ္ခု ကို မရ ရွိႏိုင္ပါဘူး။

ေမာင္ျဖဴ လို႔ နာမပညတ္အပ္တဲ႕ သတၱ၀ါဟာ အမွန္မရွိတဲ႔အတြက္ ေမာင္ျဖဴဟာ ပကတိအမွန္သေဘာအားျဖင္႔ ေမြးဖြား လာ ျခင္းလဲ မရွိသလို အမွန္တကယ္သေဘာနဲ႕ မေမြးဖြားခဲ႕ တဲ႕ ေမာင္ျဖဴ ရဲ႕ ေသဆံုးျခင္း ဆိုတာလဲ လံုး၀မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး ။ ေမာင္ျဖဴ ဟာ ေမာင္နီ အျဖစ္ျပန္လည္ေမြးဖြားလာျခင္း ရွိ မရွိ ဆို တဲ႕ ေမးခြန္း က ပိုလို႔ အေျခအျမစ္ ေ၀းပါတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ႔ ေမာင္နီ ဆိုတာလဲ ေမာင္ျဖဴ လို ပဲ အမွန္မရွိတဲ႕ သတၱ၀ါလို႔ နာမပညတ္အားျဖင္႔ ေခၚရုံမွ် သာ ျဖစ္တဲ႕ အတြက္ပါပဲ။

ဗုဒၶ၀ါဒ မွာ လက္ခံထားတဲ႔ သစၥာ (၂) ပါး အျမင္
ဒါဆိုရင္ ဗုဒၶ၀ါဒ မွာ ဘ၀သစ္ျဖစ္ေပၚျခင္းနဲ႕ ဘ၀သံသရာအရွိသေဘာ ကို လက္ခံ မခံ ဆိုတဲ႕ ေမးခြန္း ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဒီ ေမးခြန္းကို ေျဖဖို႔ အတြက္ ဗုဒၶ၀ါဒ မွာ လက္ခံထားတဲ႔ သစၥာ (၂) မ်ိဳး အျမင္ ကို သေဘာေပါက္ဖို႔ လိုပါတယ္။

(၁) သမၼဳတိယသစၥာ ဆို တာ ေန႔စဥ္ေလာက မွာ လူသားေတြ အၾကား အမွတ္သညာျပဳၿပီး ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ ေျပာဆိုၾကတဲ႕ ပညတ္တရား ေတြ သေကၤတေတြ နဲ႔ ဘာသာစကား ရဲ႕ နယ္ပယ္ပါပဲ။ သမၼဳတိသစၥာ မရွိ ရင္ လူသားေတြ အခ်င္းခ်င္း ေျပာဆို ဆက္ဆံ လို႔ ေတာင္မရ ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီပညတ္တရား စုေတြ က အသြင္ အမ်ိဳးမ်ိုး ရွိပါတယ္။

·         သ႑ာနပညတ္ (အ၀ိုင္း ေလးေထာင္႔ ႀတိဂံ အရွည္ အတို စသျဖင္႔)

·         ဃနပညတ္ (ထုထည္ အခိုင္အခံ႕ အစိုင္အခဲ သေဘာ)

·         သမူဟပညတ္ (အေပါင္း အစု သေဘာ)

·         ကိစၥပညတ္ (ျပဳျခင္း လုပ္ျခင္း အမႈကိစၥ သေဘာ)

·         သႏၱတိပညတ္ (ေရွ႕ေနာက္ အဆက္အစပ္အစဥ္တန္းသေဘာ)

·         ကာလပညတ္ (အတိတ္ ပစၥဳပၸန္ အနာဂတ္)

·         ေဒသပညတ္ ( အေရွ႕ အေနာက္ ေတာင္ေျမာက္ ၀ဲယာ ထက္ေအာက္ ဖီလာ အနီး အေ၀း )

·         နာမပညတ္ (ေမာင္ျဖဴ ေမာင္နီ စသျဖင္႔)

·         အတၱပညတ္ (မိမိ ပင္ကိုယ္သဘာ၀ျဖင္႔ တစ္သီးတစ္ျခား ရပ္တည္ႏိုင္ေသာ ငါ အရွိသေဘာ)

·         ဘူမိပညတ္ (လူ နတ္ ျဗဟၼာ အပယ္ ဘံု ဘ၀ စသျဖင္႔)

·         အ၀ိဇၨာမာနပညတ္ ( အမွန္ ကို မသိမႈ သေဘာ အားျဖင္႔ စြဲယူ ပညတ္ အပ္သည္႔ အရာအားလံုး)

·         ၀ိဇၨာမာနပညတ္ (ခႏၶာ အာယတန ဓါတု သစၥာ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္ နိဗၺာန္ သခၤတ အသခၤတ)

ဒီ သမၼဳတိ ပညတ္တရားေတြ ဟာ အသံုး၀င္မႈ သေဘာ အရလဲ ေလာကမွာ အထင္အရွားမွန္ကန္ေနတဲ႕ သေဘာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလာကမွာ သာမန္အားျဖင္႔ အသိရွိသူ ဦးေႏွာက္ က်ပ္ျပည္႔သူ ဆိုတာ ဒီပညတ္စံနစ္ေတြ ကို ေတာ္တည္႔ မွန္ကန္ ေအာင္ အသံုးခ်တတ္သူ ကို ဆိုလိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ႕ ဒီ ပညတ္တရားေတြ က ေရးခ်ယ္ျပတဲ႕ ေလာက အရွိတရား က ေတာ႔ တကယ္အဟုတ္အမွန္ ရွိတဲ႔ သစၥာတရား ေတာ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ သမၼဳတိသစၥာေတြ ရဲ႕ သေဘာ က သတိ ၀ီရိယ ပညာ စတဲ႕ ဘာ၀နာကမၼ လက္နက္ ကိရိယာေတြ နဲ႕ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာၾကည္႔ေလေလ ရွာေဖြမေတြ႕ေလေလ ဆိုတဲ႕ သေဘာ ေတြ ပါပဲ။

(၂) သမၼဳတိသစၥာေတြ ကို သတိ ၀ီရိယ ပညာ စတဲ႕ ဘာ၀နာကမၼ လက္နက္ ကိရိယာေတြ နဲ႕ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာၾကည္႔တဲ႕ အခါ ေတြ႕ ရွိလာရတဲ႕ သေဘာေတြ (ခႏၶာ အာယတန ဓါတု သစၥာ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္) စတာေတြ ကို ေတာ႕ ပရမတၳ သစၥာ ေတြ လို႔ ဆိုပါတယ္။ နဲ႕ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာၾကည္႔တဲ႕ အဆင္႔ နက္ရိႈင္း ေလေလ ပရမတၳ သစၥာ ေတြ ရဲ႕ အဆင္႔ဟာလဲ နက္ရိႈင္းသြားေလေလ ပဲ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ပရမတၳ သစၥာ ေတြ ရဲ႕ အဆင္႔ ကို (၃) ဆင္႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။

·         သဘာ၀လကၡဏာ အဆင္႔= ခႏၶာ အာယတန ဓါတု သစၥာ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္ စတာေတြဟာ သမၼဳတိသစၥာေတြ ရဲ႕ ပညတ္တာ ကို ခံ ရတဲ႔ ပညတ္ခံတရားေတြ ျဖစ္ ပါတယ္။ ဒီ အဆင္႔ မွာ ေတာ႕ ခႏၶာ အာယတန ဓါတု သစၥာ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္ စတာေတြဟာ မိမိ တို႔ ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ သဘာ၀လကၡဏာ ေတြ ကို ေဖၚျပလာတဲ႕ အဆင္႔ ျဖစ္ပါတယ္။

·         သာမညလကၡဏာ အဆင္႔= သဘာ၀လကၡဏာ ပိုင္ဆိုင္တဲ႕ ခႏၶာ အာယတန ဓါတု သစၥာ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္ စတာေတြဟာ အခ်င္းခ်င္း ေပါင္းစပ္ မွီခို အားျပဳ ၿပီးမွာ သာ မိမိ တို႔ ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ သဘာ၀လကၡဏာ ေတြ ကို ေဆာင္ လာႏိုင္တယ္ ဆိုတာ ကို ေတြ႕ လာ ရတဲ႔ အဆင္႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အေၾကာင္း အေထာက္အပံ႕တရားေတြ ေပါင္းဆံု ရင္ ခဏတၱယ အျဖစ္ကို ေရာက္လို႔ ေပၚေပါက္လာၾကၿပီး ျဖစ္လွ်င္ျဖစ္ခ်င္း ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ၾကရတဲ႕ အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱ တရားေတြ လဲ ျဖစ္တယ္ ဆိုတာ ျဖစ္တတ္ပ်က္တတ္ တဲ႕ သေဘာေလးေတြမွ်သာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ဒီ အဆင္႔မွာ ျမင္ရပါတယ္။

·         သႏၱိလကၡဏာ အဆင္႔= သာမညလကၡဏာ အဆင္႔မွာ ျဖစ္လွ်င္ျဖစ္ခ်င္း ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ၾကရတဲ႕ ျဖစ္တတ္ပ်က္တတ္ တဲ႕ သေဘာေလးေတြမွ်သာ ေတြ ကို ပဲ ဆက္စူးစမ္းေလ႕လာ တဲ႔ အခါ မွာ ေနာက္ဆံုးေတာ႕ ဒီသေဘာတရားေလး ေတြ ဟာ တစ္စံုတရာ ရယ္လို႔ ထပ္တူစြဲ ပညတ္တင္စရာ မရွိေတာ႔တဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ အတၱ -အတၱနိယသေဘာမွ ကင္းဆိတ္တဲ႕ တရား ေတြ အႏွစ္သားအခိုင္အမာ မရွိ တဲ႕ သေဘာေတြ ျဖစ္လို႔ သုညတဓမၼေတြ ပဲ ဆိုတာ ျမင္တဲ႔ အခါ ေတာ႔ စြဲမွတ္မႈ ဟူသမွ် ကေနလြတ္ေျမာက္သြားရပါတယ္။ သုညတဓမၼ သေဘာ နဲ႔ ဒီသေဘာကိုသိၿပီးၿငိမ္းေအးေနတဲ႕ သႏၱိလကၡဏာ သက္သက္ပဲ က်န္ရွိေတာ႔တဲ႕ ေနာက္ဆံုး အဆင္႔ ျဖစ္ပါတယ္။

အဆံုးစြန္ေသာ အျမင္ နဲ႕ ၾကည္႔ရင္ ခႏၶာ အာယတန ဓါတု သစၥာ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္ စတာေတြဟာ အရွိတရားေတြ မဟုတ္ လို႔ ပရမတၱသစၥာ နယ္ပယ္ မွာ လည္း ပရမာႏုတၱရသုညတ သေဘာ တစ္ခု ပဲ ေနာက္ဆံုး က်စ္ရစ္ပါတယ္။

ဗုဒၶဓမၼ က ေျပာ ေသာ ဘ၀သစ္အျမင္
ဒီ သစၥာ တရား (၂) ခု လံုး ရဲ႕ ရႈေထာင္႔ေတြ က ေနၾကည္႔ ရင္ ဘ၀ ကူးေျပာင္း က်င္လည္ မႈ ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး ဆိုတာ ေတြ႔ ရပါတယ္။ သမုတိသစၥာ ရႈေထာင္႔ ကေနၾကည္႔ ရင္ ပုဂၢိဳလ္ သတၱ၀ါ ဆိုတာ ရွိတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ေပမဲ႕ ဒီနာမပညတ္ သေဘာ ဟာ ဘ၀တစ္ခု စတင္ေမြးဖြား ခ်ိန္ က ေန ေသဆံုးခ်ိန္ကာလ အထိပဲ လႊမ္းၿခံဳပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ သမုတိသစၥာ ရႈေထာင္႔ အရ ေျပာရင္ ဘ၀ေဟာင္းက ေမာင္ျဖဴ နဲ႕ ဘ၀သစ္က ေမာင္နီ တို႕ ဟာ ပုဂၢိဳလ္ ႏွစ္ေယာက္ လို႕ ပဲ သတ္မွတ္ ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမာင္ျဖဴ က ေမာင္နီ ျဖစ္သြားတယ္ သို႔မဟုတ္ ေမာင္ျဖဴ နဲ႕ ေမာင္နီ ဟာထပ္တူ ျဖစ္တယ္ လို႔ ေတာ႔ မဆိုႏိုင္ပါ။

ပရမတၱသစၥာ ရႈေထာင္႔ ကၾကည္႔မယ္ ဆိုလဲ ဘ၀ေဟာင္းက ေမာင္ျဖဴ ရဲ႕ ရုပ္နာမ္ခႏၶာ ေတြ က တစ္ ခဏေလးေတာင္ ရပ္တည္ ေနတာ မဟုတ္လို႔  ဘ၀သစ္က ေမာင္နီ ရဲ႕ ရုပ္နာမ္ခႏၶာ ေတြ က လံုး၀ ကို အသစ္ ျဖစ္ပြားေနတဲ႔ အစဥ္ သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘ၀ေဟာင္း ရဲ႕ ကမၼသတိၱ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ေတြ ကို ဘ၀သစ္ က ပုဂၢိဳလ္ က အေမြခံ တယ္လို႔ ပဲ အမွန္ဆံုး ေျပာႏိုင္ ပါလိမ္႔မယ္။

ဟိႏၵဴ ဓမၼ နဲ႕ ဂ်ိန္းဓမၼ ေတြ မွာ ဘ၀ ေတြ ရဲ႕ ခႏၶာအစဥ္ေတြ က ပုတီးေစ႕ ေတြ ဆို ရင္ အတၱ က ဒီ ပုတီးေစ႕ ေတြ ကို သီကံုးထားတဲ႕ ႀကိဳး ပမာ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုတီးေစ႕ နဲ႔တူတဲ႕ ခႏၶာအစဥ္ေတြ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု ေျပာင္းေရြ႕သြားေပမဲ႕ သီကံုးထားတဲ႕ ႀကိဳး နဲ႕တူတဲ႕ အတၱ က ေတာ႔ တစ္ခုတည္း မေျပာင္းလဲ ဘူး လို႕ ဆိုပါတယ္။

ဗုဒၶဓမၼ မွာ ေတာ႔ ဘ၀ ေတြ ရဲ႕ ခႏၶာအစဥ္ေတြ က တစ္ခုေပၚတစ္ခု ထပ္ ထပ္ တင္ထားတဲ႔ ေက်ာက္တံုး ေတြလို ပါပဲ။ ဘ၀ေဟာင္း ေက်ာက္တံုးေပၚ ဘ၀သစ္ေက်ာက္တုံး က ထပ္တင္ထားတဲ႕ အခါ ေအာက္ကေက်ာက္တံုး မရွိရင္ ရင္ အေပၚ က ေက်ာက္တံုးလဲ မတည္ႏိုင္သလို ပဲ ဘ၀ေဟာင္း ရဲ႕ ကမၼသတိၱ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ေတြ ကို အေျခခံၿပီး ဘ၀ သစ္ ကတည္ ေနရတဲ႔ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘ၀ေဟာင္း ရဲ႕ တစ္စံုတစ္ရာ က ဘ၀သစ္ထဲ ေရာက္ရွိလာတာမ်ိဳးမဟုတ္ပါ။

တကယ္ေတာ႔ ဘ၀သစ္ ဟာ မိမိ ကိုယ္တိုင္ ျပန္လည္ေမြးဖြားတယ္ ဆိုတာထက္ မိမိ ရဲ႕ သားသမီး နဲ႔ မိမိနဲ႔ ဆက္စပ္ သလို သေဘာမ်ိဳး ပို ဆန္မယ္ထင္ပါတယ္။ မိမိ ရဲ႕ သားသမီး ဟာ မိမိ မဟုတ္ေသာ္လည္း မိမိ နဲ႔ ကင္းလြတ္ၿပီးမျဖစ္ေပၚ ႏိုင္ သလိုပဲ ဘ၀သစ္ က ပုဂၢိဳလ္ ဟာ လဲ မိမိ မဟုတ္ေသာ္လည္း မိမိ နဲ႔ ကင္းလြတ္ၿပီးမျဖစ္ေပၚ ႏိုင္ဘူး လို႔ ျမင္ၾကည္႔ႏိုင္ ပါတယ္။ သမၼဳတိသစၥာရႈေထာင္႔ ကေနၾကည္႔ရင္ မိမိ ရဲ႕ ပစၥဳပၸန္ဘ၀ မွာ ေတာင္ လြန္ခဲ႕တဲ႕ ႏွစ္ (၂၀) ေလာက္ က မိမိ ကိုယ္ကို တစ္ျခား လူသားတစ္ေယာက္လိုျမင္ႏိုင္ရင္ မိမိ ကို မွီစြဲ ျဖစ္ပြားရမဲ႕ ေနာက္ဘ၀ ဆိုတာလဲ တစ္ျခားပုဂၢိဳလ္ သတၱ၀ါလို ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ မိမိဘ၀ ရဲ႕ အျမတ္တႏိုးစုေဆာင္းခဲ႕ရတဲ႕ ကမၼသတၱိေတြ ၀ါသနာေတြ ပါရမီေတြ ကို ကာလ နဲ႔ ေဒသ ကို ျဖတ္ၿပီး သူ႕ အတြက္ လက္ေဆာင္တစ္ခုလို ခ်န္ထားရစ္ခဲ႕ ႏိုင္ ပါလိမ္႕မယ္။

ပေညာင္ပင္မ်ား ေသဆံုးတဲ႕ အခါ မွာ အားေကာင္းႀကီးထြား ေသာ အကိုင္း ဟာ ေျမမွာ မွီတြယ္ၿပီး ပေညာင္ပင္ ဘ၀သစ္ ကို စရျပန္သလိုပဲ သတၱ၀ါတစ္ေကာင္ ဘ၀ျပတ္စဲခ်ဳပ္ၿငိမ္းရတဲ႔ အခါ ဘ၀ေဟာင္းရဲ႕ အေပၚလြင္အထင္ရွားဆံုးနဲ႕ အားအင္ အႀကီး ဆံုးေသာ ကမၼသတိၱ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ေတြ က အျခား ေသာ အေၾကာင္းတရား အေထာက္အပံ႕ေတြ နဲ႕ ေပါင္းစပ္ လို႔ ဘ၀သစ္တစ္ခု စတင္ရျပန္ ေၾကာင္း တင္ျပအပ္ပါတယ္။       ။

(လင္းထက္ေဆြ-စုစည္း ေလ႔လာ တင္ျပသည္။)